đình tuy còn thấy cô thế trong dân gian và còn phải ép mình dưới tông tộc
chủ nước.
Chiến tranh với Nguyên thu nhận một lớp người Tống không phải
chỉ làm việc phụ trợ quân lực Trần Nhật Duật mà còn có ảnh hưởng trong
việc buôn bán, sản xuất, thêm một lớp nho sĩ Tống thúc đẩy kiến thức của
nho sĩ nội địa khiến cho họ càng thêm kiêu hãnh. Tù binh Nguyên không
phải chỉ Mông Cổ mà phần lớn là cựu dân Tống mang những kiến thức,
sinh hoạt mới. Khuất lấp thì có thể nhìn sự phát triển của gốm Chu Đậu
đồng thời với gốm Gò Sành phương nam để thấy có vai trò của người thợ
Tống. Trâu Tôn có con là Trâu Canh – như một sexologue thực thụ đời nay,
làm ngự y đủ mức độ uy tín cần thiết đến mức thoát qua tai nạn quậy phá
trong cung, Đinh Bàng Đức với trò leo dây làm xiếc, Lí Nguyên Cát đem
hát bội vào cung (1362) ít nhiều gì cũng là nguyên cớ gây cuộc đảo lộn
1370. Mặt khác, Nghệ Tông cũng thấy đủ về thời thế thay đổi để vuốt ve
nho sĩ: Mở lại các cuộc thi thái học sinh, thi Đình bỏ lửng từ lâu, khen Chu
An, đưa người cùng nhóm vào thờ chung trong Văn miếu không nệ nguyên
tắc đạo lí của phe Nho kẽ vạch…
Trở về với “phép cũ của tổ tông,” Nghệ Tông bảo vệ chặt chẽ
nguyên tắc nội hôn bên trong, bên ngoài củng cố quyền lợi của các vương
hầu tông tộc. Vương hầu khai thác đất bồi để mở rộng điền trang thành giàu
có thêm. Nhưng với vai trò làm chủ trên cao, họ không trực tiếp trông coi
sản xuất mà để cho các nô tì quản lí. Và cũng như trường hợp Nguyễn Chế,
nô trên đất chùa Quỳnh Lâm lấy con gái Nguyễn Trung Ngạn chủ chùa theo
lệnh vua, nô vương hầu trở nên giàu có như trường hợp xa về sau (1420) Lê
Ngã, nô của Trần Thiên Lại, xưng vương. Đã có những nhà giàu vào đánh
bạc với vua (1362), nhà giàu cứu đói (1358, 1362) theo cầu cứu của triều
đình. Chùa, điền trang thu nhận thêm nhân lực những khi đói kém (1343,
1344) mà không giải quyết nổi thiên tai bởi vì lúc này hệ thống đê điều bắt
đầu cho thấy nhược điểm của chúng là ngăn chặn dòng chảy không ứng
cứu được vùng khai thác một khi gặp hạn hán. Thế là có những cuộc cướp
bóc của “gia nô các vương hầu,” những người mang địa vị xã hội thấp kém
