hưởng nguồn lợi dồi dào đó và không quên kế tục luôn cả việc thờ cúng,
chỉ thay đổi theo cách thức của tập đoàn mình mà thôi.
Trên vùng biển đầy cá đó tất nhiên người dân mọi lúc đều dong
buồm ra đánh bắt, tuy nhiên có những điều kiện đã thúc đẩy nghề nghiệp
vụt tăng tiến hơn, ví dụ như lúc một bộ phận dân Chàm đi theo Hồi Giáo.
Bình thường về trước, theo tục lệ Bà La Môn, họ đã cử ăn thịt bò, đến khi
theo Hồi Giáo họ lại cử ăn thịt heo. Có một nguồn chất thịt nằm trong thân
các con giông sống trên các bãi cát dọc biển mà ta đã nhắc đến với Ngoạ
Triều xưa, nguồn thịt đó cũng bị người Hồi Giáo chê khinh, không hiểu vì
sao. Dấu vết còn thấy trong lời tục bây giờ. Các bà bóng ngày nay cũng
không ăn thịt heo và thịt giông. Như thế là với Hồi Giáo xuất hiện, người
dân Chàm bị hạn chế thêm về nguồn thực phẩm. Họ phải hướng thêm nhiều
về phía biển, ra khơi đánh bắt. Không rõ tục thờ cá Ông bắt đầu từ khi nào
nhưng Trịnh Hoài Đức thấy rõ là tục đó chỉ thịnh hành từ sông Gianh đến
Hà Tiên chứng tỏ những chuyến dồn dập ra đầu sóng ngọn gió của người
Chàm đã tạo dựng và nuôi dưỡng truyền thống đã kể.
Sự cường thịnh đó dẫn tới việc quậy phá các vùng phía nam Đại
Việt với ý muốn đòi lại đất cũ. Tất nhiên Trần không chịu nên có cuộc thân
chinh của Duệ Tông. Lòng hăng hái thì còn nhưng khả năng đã sa sút nên
dù chuẩn bị đến trên 3 năm (1373-1376) Duệ Tông vẫn thất trạn, kéo theo
cái chết của đại tướng, hành khiển, còn thân vương bị bắt, lần đầu có người
họ Trần đánh ngược về Đại Việt. Theo đà thắng trận, quân Chiêm tràn ra đe
dọa, cướp phá Thăng Long (1377, 1378, 1383, 1390) sau những lúc bị chận
ở Thanh Hoá (1380, 1382, 1389). Rốt lại cái chết của Chế Bồng Nga vì bội
phản cũng chỉ là sự tình cờ, tuy giải toả được mối lo trước mắt của vua tôi
nhà Trần nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm trên chính trường Đại Việt, nhất
là ở phần phía nam đất nước.
Thế suy nhược của Trần và thế đang lên mỏng manh của Hồ khiến
nổi lên trong lịch sử những nhân vật bên-lề mà giá vào lúc khác đã chìm
khuất vào trong thời gian. Hồ bắt được tướng Chiêm Bố Đông (1396), cho
