thức đó từ phía nam, phía biển đưa tới – nơi người Ả Rập “Hồi Hột” mà
Hốt Tất Liệt từng đòi chẳng hạn, tuy chúng ta không biết rành rẽ lắm về
khả năng đó như thế nào vì không có tài liệu để lại. Những lệnh kiểm tra
dân đinh gắt gao, thu lương thực tiền của dự trữ, đóng thuyền lớn chứng tỏ
ước mong có “trăm vạn binh” chống phương Bắc tuy không đạt thành
nhưng hẳn không chỉ là điều mơ mộng. Lực lượng đó được đem ra thử sức
với phương Nam, tuy là nước yếu nhưng toan tính của Hồ Hán Thương
muốn nuốt cả Chiêm Thành đến tận biên giới Xiêm La (1403) rõ là ý thức
được sức mạnh của mình. Tình hình đã không xảy ra như mong muốn về
phía Minh nên cha con họ Hồ phải bị Trương Phụ bắt đi (đầu 1407), rút
ngắn cuộc đời muốn là to lớn của nước Đại Ngu.
Lại cũng thấy sử sách nói nhiều đến sự tàn ác của quân Minh mà
chứng cớ văn chương tràn trề trong lời Cáo bình Ngô. Tính về thời gian
hiện diện thì Minh có mặt mười năm nhưng không trọn vẹn vì phải mất thời
gian bình định từ những cuộc nổi dậy nhỏ tới sự kháng cự mang tính chính
thống của Giản Định, Trùng Quang và cuộc khởi nghĩa ở Lam Sơn bắt đầu
từ 1418. Tuy nhiên vì sức mạnh của một quyền lực lớn cộng với quyết tâm
xây dựng thuộc địa mới, những cải cách của quân Minh trên một phần Đại
Việt cũ – nhất là ở phần quanh Đông Đô yên ổn hơn, đã để lại ảnh hưởng
lâu dài về sau.
Tổ chức cai trị thuộc địa cũng chịu ảnh hưởng của tình hình thực tế
nên Tham nghị Giải Tấn của quân Minh đã đề nghị một hình thức bảo hộ,
điều khiển trên các quan lại cũ được phục chức hay qua người mới được
tuyển lựa. Điều này hợp với ý của một số người đi cầu viện như trường hợp
Lê Cảnh Tuân đưa “thư vạn chữ” cho Tham nghị Bùi Bá Kì (từng theo Trần
Thiêm Bình) đề nghị yêu cầu Minh phục hồi họ Trần như đã hứa. Tất nhiên
chiến thắng tương đối dễ dàng và có vẻ dứt khoát trong lúc đầu khiến vua
Minh không bằng lòng nên cứ để tiến hành chính sách chia đặt quận huyện
cai trị như ở đất Trung Quốc. Thế là xảy ra những cuộc thanh trừng ngay từ
ti Đô hộ như việc bắt Bùi Bá Kì (10âl. 1407), ra lệnh truy nã Lê Cảnh Tuân,
còn ở địa phương thì dưới hình thức được ghi, là những phụ tá thân cận lập
