với ông vua Lê (Thánh Tông) văn minh hơn, nắm được quyền hành xử trên
đám thủ lãnh Lam Sơn biến chất, chia rẽ (nhóm Lê Sát, Phạm Vấn giết Lưu
Nhân Chú, gây mâu thuẫn với nhóm Thái Bắc và Thanh của Trịnh Khả,
Trịnh Khắc Phục – anh em khác cha với Nhân Chú; Nguyễn Xí và các
nhóm Lê Lăng, Lê Niệm…) Nhóm quần thần gốc Trần nhẫn nhục hơn
nhưng lúc này đã thoả mãn vì thấy truyền thống của mình được củng cố
hơn với tầng lớp quan lại đồng bằng, ùn ùn vào triều chính qua lối tuyển cử
mới.
Chiến tranh không những đã đem lại đổi thay về chính quyền trên
cao mà cả về chủ quyền khu vực nhỏ, chủ quyền đất đai nói chung vì tính
chất lưu tán trong biến loạn của người dân. Vì thế khi nắm quyền, họ Lê có
cả một chừng mực quá khứ bị xoá bỏ để xây dựng thời đại mới với ít trở
ngại hơn. Hồ Quý Li hạn điền tuy chỉ ở tầng lớp dưới nhưng cũng đã làm
thay đổi quá khứ. Đến Minh thì tầng lớp trên (Hồ, Trần) tan tành, điền
trang rã ra, ngay cả những người theo Minh lúc đầu để giữ cơ nghiệp cũng
trải qua những điêu đứng, có khi phải chết vì tay chủ mới. Chiến tranh đưa
đến tình trạng tự do cướp bóc ruộng đất mất chủ khiến cho tập đoàn quyền
bính mới về Đông Đô, thấy như mình bị cướp chặn công lao. Cho người về
vùng căn bản chiếm lại đất đã mất cũng chưa đủ phân phát cho cả hàng
trăm ngàn người từng cùng chiến đấu dưới tay. Việc tịch thu tài sản của
nguỵ quan cũng có giới hạn một chừng mực vì chính sách thoả hiệp ban
đầu khiến vẫn còn những người nổi bật như Trần Phong, Lương Nhữ Hốt…
hay những người cần thiết cho việc cai trị lúc đương thời như Phan Liêu
trước khi phải loại trừ. Một số người thời Minh vẫn còn làm quan xử kiện
cho đến đời Thái Tông mới bị phác giác (1437) vì tầng lớp văn quan thời
bình chen lấn vào chính quyền, đẩy bật ra. Cho nên phải lo kiểm kê ruộng
đất trong nước, và thấy ra sự bất công hiển nhiên để áp dụng chính sách
ruộng đất mới.
Tờ lệnh chỉ tháng 1al. 1429 cho thấy rõ điều đó: “Người đi đánh
giặc thì nghèo, kẻ rong chơi thì giàu. Người đi chiến đấu thì không có một
thước, một tấc đất mà ở còn những kẻ du thủ du thực, không có ích gì cho
