Nhưng như đã thấy, tập đoàn Lam Sơn phải tìm cách thích ứng – và
bị lôi cuốn theo một sinh hoạt mới làm sửa đổi bản chất của họ. Dù còn
phải khẩn cầu Minh công nhận thay Trần, Lê Lợi “Đại đầu mục” thực tế đã
làm chủ nước. Đến ông vua cháu thì Nhân Tông được phong làm An Nam
Quốc vương (1443) qua bao nhiêu tổn phí cống sứ và đủ thời gian cho
Minh dằn được tự ái. Con đường trung châu hoá cũng là con đường Nho
giáo hoá cho nên qua thời kì đầu, kêu gọi người tài ra giúp nước, lấy người
làm việc theo tính cách công cử, lấy người qua những khoa thi bất thường,
sơ sài thì cũng đến lúc phải mở ra những khoa được quy định thường trực
đồng thời với các cuộc khảo hạch kiểm tra để thăng, giáng chức vụ. Thật ra
thì đà tổ chức học vấn theo Nho đã phát triển tận các địa phương với những
cải cách của Hồ Quý Li, lại tăng tiến dưới thời Minh thuộc theo tham vọng
ổn định của chính quyền thuộc địa nằm ở Đông Quan. Lớp người văn học
phục vụ Lê buổi đầu có người xuất thân thời Hồ (Lí Tử Tấn, Vũ Mộng
Nguyên… đỗ 1400), trải qua kinh nghiệm kiến thức trong thời Minh (có thể
là Ngô Sĩ Liên,) cả đến việc làm quan trong thời ấy (như các quan coi việc
hình bị phát giác năm 1437,) dù người sau cố tránh né cũng không thể phủ
nhận được: Nguyễn Trãi đã lưu lạc tận Nam Trung Quốc. Sự xung đột của
Nguyễn Trãi hợp với Nguyễn Liễu một phía và Lương Đăng với nhóm nội
quan phía khác không phải chỉ là xung đột địa phương, tộc đoàn mà còn là
xung đột về mức độ kiến thức cập nhật hoá thu thập được từ Trung Quốc
giữa hai lớp người đó nữa.
Quy định các năm 1434, 1442 chọn kẻ sĩ theo các cấp thi từ thấp
đến cao, hương đến hội, đình, có kì hạn, lấy tiến sĩ, dự tính dựng bia lưu
dấu văn hiến về sau. Thi hội, thi đình mở lần đầu 1442, mở tiếp năm 1448
nhưng việc dựng bia thì phải đến năm 1484 mới thực hiện được. Tình thế
loạng choạng buổi đầu đó dù sao cũng làm đà cho kinh sử đi vào ngay
chính dòng họ rừng núi xuống đồng khiến sản sinh một ông vua nổi danh
trí thức, mượn ngay ý thức hệ Nho gia mà đám Trần vẫn tự phụ riêng biệt
để trị ngay chính họ và đám quân tướng kiêu ngạo lúc này đã hao mòn nanh
vuốt vì kèn cựa tẩy trừ nhau. Đó là Lê Thánh Tông, người mớm lời cho các
