Con Mạc Cảnh Huống có tên Nguyễn Phúc Vinh; một người thân cận với
Ngọc Tú (vợ Trịnh Tráng) trốn từ Bắc về được ban “quốc tính,” mang tên
Nguyễn Phúc Kiều. Chữ lót “phúc” dành cho Tống Phúc Trị hay các ông
cha vợ chúa và con cháu của họ, cũng chỉ là danh xưng được ban cấp.
Người mở đầu, Tống Phúc Trị, có ngay chữ lót “phúc” ở phần đầu Thực lục
chỉ là do sử quan viết theo lối hồi tố mà thôi.
Chữ lót quốc tính khiến ta còn suy ra gốc của một dòng họ khuynh
đảo triều chính về sau nhưng không thấy sử quan nêu rõ lúc khởi đầu, đó là
họ Trương Phúc. Người họ Trương thấy đầu tiên là Phó tướng Trương Trà,
tử trận trong cuộc chiến 1571, người được bà vợ họ Trần điều khiển quân
tướng riêng trả thù nhà, mà lập công lớn với Nguyễn Hoàng. Lời sử
Nguyễn ghi rằng Trương Trà “xưng là Trà Quận công,” mà “không rõ quê
quán, ông cha là ai” có vẻ cho thấy ông ta có uy thế độc lập, khác biệt với
Tống (Phúc) Trị, được ghi: “Bấy giờ gọi là Luân Quận công”, đúng với
danh vị một ông quan chính thức. Có hai người họ Trương Triều… tham
gia chiến trận 1648, Trương Văn Vân 1660, 1672, cả người cha vợ Phúc
Khoát vẫn là Trương Văn Sáng – trong lúc còn người họ Tống trong cung
đình. Người họ Trương có chữ “phúc” lót khởi đầu là Trương Phúc Phấn,
“người Quý Huyện, trước là họ Trương Công, sau được cho đổi làm chữ
Phúc.” Cha ông, Trương Công Da/Gia, được ghi hồi tố là Trương Phúc Da,
trong trận 1627 mới chỉ là mưu sĩ dưới tay Nguyễn Hữu Dật. Sử không nói
rõ nhưng ta đoán chừng đặc ân kia là do ông Phấn chống giữ lũy Trường
Dục 1648, nổi danh là “Phấn cố trì”, và là người mở đầu cho dòng Trương
Phúc được ghi vào Liệt truyện,
Vậy thì chỉ có một dòng họ Trương và một
dòng họ Tống đi vào vòng thân cận hôn nhân với nhà chúa mới giữ được
chữ lót “phúc” mà thôi.
Đến khi quyền lực vững chắc thêm, họ chúa lại muốn giữ sự tôn
vinh riêng biệt hơn một bậc nữa nên đặt thêm hệ-tính với chữ lót “hữu”,
“cửu”: Nguyễn Phúc Kiều trở thành Nguyễn Cửu Kiều, Nguyễn Phúc Vinh
thành Nguyễn Hữu Vinh. Cứ thế mà lan rộng: Nguyễn Triều Văn có con
mang tên Nguyễn Hữu Dật, điều đó chứng tỏ con cháu ông ta dù sau này
