Chăm Bà la môn tự gọi là Cam Jat (Chăm thuần, gốc), được nhìn theo tục
lệ, gọi là Cam Cuh ( Chăm thiêu), hay giản dị chỉ là Cam/Chăm khi liên hệ
đến tập đoàn kia: Chăm Bà ni / Cam Bini, với nghĩa “con trai của Đấng
Tiên tri.” (Tuy nhiên Dohamide giải thích Bà ni chỉ có nghĩa giản dị là
“đạo”.) Bà ni có dấu vết dòng Shiite vì trong lễ cưới Bà ni, chú rể đóng vai
Po Aly – Ali là rể của Mahomed, chủ phái Shiite. Trong khi đó nhóm Hồi
Giáo mới ở Châu Đốc lại thuộc dòng Sunni. Bà ni lại làm mất lòng người
anh em Islam chính thống vì không tuân thủ nghiêm ngặt quy luật Hồi
Giáo, thờ kính thần linh lẫn lộn đến mức cùng tham gia vào các lễ tiết của
người phái Cam. Tuy nhiên họ lại ý thức rõ rệt về sự phân biệt “Cam, Bini
khác nước,” gọi người phái Cam là Cam Kaphir (vô đạo.) Sự xung đột tôn
giáo làm xuất hiện từ thế kỉ XVII các bài thơ dài được lưu giữ trong các gia
đình và xuất hiện trên sách vở ngày nay qua các công trình khảo cứu của
học giả ngoại quốc cũng như từ chính các trí thức Chàm ý thức được sự cần
thiết phải hiện diện.
Liên quan đến vấn đề đang bàn là akayat (sử thi / tráng ca) Um
Mưrup,
trong đó nhân vật hoàng tử Chăm Um Mưrup được thuyết phục
theo Hồi Giáo, quay trở lại chống vua cha, làm một thứ nhiệm vụ “tông đồ”
nên chịu tử vì Đạo, cuối cùng được đồng đạo trả thù, tàn phá đất Chàm. Có
hai bài thơ trữ tình dài (ariya) kể chuyện xung đột tôn giáo lại mang tính
nhân bản hơn, dễ thấm vào lòng người hơn. Đó là ariya Bini-Cam
(khoảng
cuối thế kỉ XVII, đầu thế kỉ XVIII) kể chuyện hoàng tử Chăm mê công
chúa Islam, say đắm đi tìm người yêu trên những vùng nay không còn là
của vương quốc huy hoàng ngày xưa nữa. Chuyện tình giống như vang
vọng lịch sử của công trình Po Rome đi tìm viện trợ Hồi Giáo mà không
kết quả: Công chúa Islam về lại Mưkah/Mecca, “Nàng mang chi chiến
tranh, Quê hương anh tan tành, đám dân đen khốn khổ.”
Ariya Cam-Bini
(khoảng đầu thế kỉ XIX) càng gần gũi nhân tình
hơn. Đó là chuyện đôi trai gái yêu nhau, không lấy được nhau, cô gái
không những bị cản trở mà còn bị hành hạ đến chết. Một điểm lạ đối với
những người lầm lạc nghĩ về chế độ mẫu hệ, cứ tưởng phái nữ phải có chút
