nước của Nguyễn Lữ không nhưng dấu hiệu của một nơi đóng quân: Gò vãi
Lượng, có vẻ như một chứng cớ về thiên hướng thần bí của ông, không
mấy ích lợi trong tình hình thực tế. (Một chừng mực nào đó giống như việc
Bùi Đắc Tuyên ở Phú Xuân cai trị từ chùa Thuyền Lâm). Mọi sự điều hành
quân quản dồn vào tay người thân thuộc: Phạm Văn Sâm.
Lén bỏ Vọng Các kéo vài trăm tay chân thân tín “Công thần Vọng
Các” về hòn Tre làm đà bước lên đất liền (tháng 7âl. 1787,) Nguyễn Ánh đã
khai thác được một lợi thế có sẵn từ sự xung đột ở Quy Nhơn. Nguyễn
Đăng Vân, con nuôi Nguyễn Huệ bỏ chạy từ trước, Nguyễn Văn Trương
trấn thủ Long Xuyên đưa binh thuyền đón hàng, là những người nhiệt thành
lập công buổi đầu. Các tay chọc trời khuấy nước cứ theo tình thế mà quy tụ
đầu phục, có người vẫn giữ tính ưa chém giết khi theo phe mới như Nguyễn
Văn Nghĩa, có người nhẫn nhục chìu lòn mà lén nói nên lời trách móc như
Võ Văn Lượng, có người may mắn được ghép theo dòng chúa qua hôn
nhân nên phục vụ tới chết như Võ Tánh… Với tình thế đó thì tất nhiên
Nguyễn Lữ phải bỏ chạy về Quy Nhơn. Phạm Văn Hưng ráng từ Phú Xuân
đến ứng cứu, gặp lúc Võ Tánh tăng thanh thế cho Nguyễn Ánh nên phải lo
thoát thân trong lúc còn mùa gíó nam. Nguyễn Ánh chiếm Gia Định ngày
7-9-1788. Phạm Văn Sâm với ảo vọng tự mình còn có thể chiếm lại dinh
trấn cũ nên không ra biển chạy về Bắc mà luồn xuống Bassac nương nhờ
dân Miên, cuối cùng gặp mùa gió ngược không trốn thoát được phải đầu
hàng vào đầu năm sau.
Nguyễn Huệ vướng gánh nặng Nguyễn Hữu Chỉnh ngay khi ông ta
đã chết nên bận việc giải quyết chuyện Lê Thanh, để cho Nguyễn Ánh rảnh
tay tổ chức đất Gia Định theo một tình thế không thể nào đảo ngược được.
Và khác với Tây Sơn Nguyễn Lữ, Ánh không những có đủ nhân lực thuận
tiện để xây dựng một xứ sở trên nền móng của ông cha để lại mà còn có cơ
hội thu nhận một thành phần nhân lực mới, qua trung gian đôn đốc của một
Giám mục muốn làm một Richelieu mới, muốn đi tìm một cơ hội rao giảng
đạo Thánh trên vùng đất xa xôi này.
