gác chữ Hán như thế nào, bèn cho rằng dân Việt cũng có phần – mà là phần
hơn,
nên ghép Lạc thư là của Việt (Nam) rồi kéo luôn cả Hà đồ, âm dương
ngũ hành…, càng lúc tin tưởng càng vững chắc không gì lay chuyển nổi.
Như đã thấy, các tên chỉ tộc danh, lãnh thổ xưa nhất chỉ người Việt
ngày nay là ở Sử kí, phần “Nam Việt Úy Đà liệt truyện,” Hán thư
chỉ là
chép theo và thêm bớt chi tiết. Những tranh luận về ý nghĩa đích thực của
chúng chỉ gây thêm rắc rối vì đó là cách phiên âm một từ, một ý niệm địa
phương – cũng không hẳn là cố định, của một người đi buôn, một nhân vật
quân sự, một tay thư lại Hán ghi vào sổ sách, rồi qua bao nhiêu chặng
đường khác nhau sẽ chuyền đến tai Tư Mã Thiên ngồi ở Lạc Dương hay
đang trên con đường phiêu lãng tìm kiến thức của ông. Và cũng vì thế
không có gì để xác nhận rằng tập đoàn Việt ở đây giống với nước Việt mà
người Hoa Hạ biết có tranh giành quyền lực thời Chiến Quốc, thế kỉ V tCn.
Tuy nhiên chính vì lẽ gần cận âm vận này mà người Hán giữ được cái tên
đó, đến khi tràn xuống phương nam, hiểu biết về địa phương có phần chi li
hơn trước, liền xếp các tộc đoàn khác-Hán với một số thói tục tương tự ít
nhiều vào cùng nhóm “Việt” để gọi gọn là Bách Việt, từ người dưới đồng,
ngoài hải đảo như Lạc Việt, đến người trên núi cỡi voi như Điền Việt sâu
tận bên trong cao nguyên Vân Nam. Rõ rệt có sự liên tưởng sẵn nên lời
người chú giải Hán thư âm nghĩa cho
Sử kí
cũng có thể hiểu “Lạc là Việt
đấy” (Lạc, Việt dã). Rồi từ đấy là lí thuyết thiên di của L. Aurousseau vẽ
đường cho tập đoàn tan rã Việt Câu Tiễn xuống châu thổ sông Hồng. Ông
Đào Duy Anh tuy bài bác Aurousseau nhưng cũng cho dân Việt vùng Phúc
Kiến theo đường biển đến Bắc Bộ. Và như đã nói, hình tượng người-chim
trên vách mộ Triệu Mạt là bằng chứng mới nhất về một dạng văn hoá mang
tính đồng biển ở trên vùng người Hán gọi là của dân Bách Việt. Có điều
dấu hiệu đa tạp ngôn ngữ còn thấy về sau cũng chứng minh vấn đề đã
không giản dị.
Đám dân Lạc ấy làm ruộng nước, suy từ nguyên gốc nguồn tin (nói
về ruộng, giống như với tập họp Hùng tương ứng) thì không thể nào có tô
tem là chim Lạc (?) hay chuyển từ “ló”, “lúa” cả. Diễn giải thông thường
