chất kurung của thời cũ nhưng đã biết tận dụng tính cách cai trị của thời
thuộc địa vừa rời bỏ khiến cho uy thế của những lãnh tụ Hoa Lư vượt lên
trên những “Tiết độ sứ” thời mới chập chững bước ra vòng lệ thuộc phương
Bắc hồi đầu thế kỉ. Những trận tiến chiếm thất bại, các tường thuật về hành
trình gian nan đến xứ này của các sứ bộ (như Tống Cảo) sẽ ủng hộ thêm lí
lẽ của phái chủ hoà ở phương Bắc đưa ra, muốn rao giảng ân đức cao cả
với bọn Nam Man xa xôi thay cho sự vô dụng của uy lực không thể đạt tới.
Dù gì thì một tổ chức trung ương cũng phải được thu xếp quanh gia
đình hoàng đế với người con lớn, Đinh Khuông Liễn, phong làm Nam Việt
Vương, và năm người vợ ngang hàng nhau. Triều đình có quan văn giữ
ngôi cao (Nguyễn Bặc), chức trưởng ngành tư pháp coi toàn cõi (Lưu Cơ),
có tướng cầm quân (Lê Hoàn). Thay cho ông thần núi riêng lẻ xưa kia là
một hệ thống tăng đạo cố sức giúp thủ lãnh gom quyền hành thế tục từ sự
tin tưởng linh thiêng trong toàn vùng vừa mới sáp nhập. Tổ chức như thế
hẳn đã đóng góp hiệu quả cho các chính quyền ở Hoa Lư nhưng dạng hình
đó chỉ là dấu vết còn lại của một tình trạng sử biên khuất lấp sau sử kí của
nhà nho về sau. Tăng lục Ni sư Trương Ma có vẻ là người đã thu xếp các sứ
quân gom lại trong con số mười hai, mượn từ mối tin tưởng Mười hai nhân
duyên của Đạo mình để nói lên hàm ơn đối với vị hoàng đế đã mang lại an
bình cho xứ sở, đưa tăng ni lên địa vị tột đỉnh trong thời đại mới. Và những
ghi chú thời sự của bà, của những người nối tiếp có lẽ theo thói quen trong
sinh hoạt thường trực của tôn giáo, đã được thu tóm thành những câu ngắn
gọn như kệ rồi sẽ biến thành sấm kí trong những quyển sử về sau.
Tuy nhiên nền “đại nhất thống,” như sử quan tán tụng, vẫn không
thể hiện suôn sẻ. Một ngôi thành tre nứa, gỗ đất đã được dựng nên để
phòng thủ nhưng phải có dấu hiệu gì đó chứng minh quyền lực lan bên
ngoài sự co rút kia. Cho nên phải có vạc dầu sôi, chuồng cọp dữ để trừng trị
kẻ phản đối. Lại không thể chỉ có trừng trị. Trong quá khứ, các nhóm quyền
lực ở cựu phủ Đô hộ đã biết đến hình thức kết liên minh, như Đinh vừa kết
hợp với Trần Lãm vừa gửi con ở với Ngô cho đến khi nhìn ra tình thế chọn
lựa dứt khoát: Thấy Ngô Xương Văn chết trận, Đinh Liễn liền “trở về Hoa
