tối, hai cô gái trẻ đến ngồi cạnh anh. Một cô được gọi là Cécile, cô kia là
Madeleine. Suốt một thời gian anh cứ tưởng họ là chị em ruột. Nhưng
không! Cécile là con gái bà chủ trang trại và Madeleine vốn là đứa trẻ được
Nhà nước gửi nuôi
. Cả hai cô đều ưa nhìn, không đẹp nhưng tươi tắn,
Cécile có khuôn mặt béo tốt đỏ đắn và cặp mắt nâu linh lợi, Madeleine tóc
vàng, thanh mảnh hơn, đôi má sáng bóng, mịn màng và hồng như hoa táo.
Qua các cô gái này, anh biết được những sự kiện trong tuần. Qua miệng
họ, qua cách nói hơi lủng củng của họ, tất cả những sự việc có tầm quan
trọng đáng kể ấy đã bị mất đi cái âm hưởng bi kịch của chúng. Các cô
thường nói: “Buồn thật đấy”, và “Chẳng vui vẻ gì khi nhìn thấy thế...” “Ôi!
Buồn lắm ấy, anh ạ!” Anh tự hỏi đó là cách nói chung của dân trong vùng
hay còn là một cái gì đó sâu sắc hơn, bắt nguồn từ chính tâm hồn của
những cô gái này, từ tuổi trẻ của họ, từ một bản năng nói cho họ biết rằng
những cuộc chiến tranh sẽ qua đi và kẻ xâm lược sẽ rời khỏi nơi đây, rằng
cuộc sống dù bị biến đổi, thậm chí bị tổn hại, nhưng vẫn còn. Mẹ anh, tay
cầm mảnh len đan, cũng thưởng thở dài nói với anh, trong lúc nồi xúp đang
nấu trên bếp lửa: “Năm 1914 ấy à? Đó là năm mẹ với bố con cưới nhau. Bố
mẹ đã thật khốn khổ khi kết thúc năm đó nhưng lại rất hạnh phúc khi bắt
đầu cuộc sống mới.” Tuy thế ánh phản chiếu từ tình yêu của họ đã làm dịu
và điểm tô sắc màu cho cái năm tai ương ấy.
Cũng như vậy, đối với các cô gái trẻ này, mùa hè năm 1940 dù thế nào đi
nữa cũng sẽ ở lại trong ký ức họ như là mùa của tuổi hai mươi của họ, anh
nghĩ. Anh chẳng muốn suy nghĩ; suy nghĩ còn tồi tệ hơn là nỗi đau thể chất,
nhưng mọi thứ cứ quay trở lại, mọi thứ cứ quay cuồng không ngớt trong
đầu anh: chuyện anh bị triệu về trả phép giữa chừng vào ngày 15 tháng
Năm, bốn ngày ở Anger ấy, những đoàn tàu không chạy nữa, những người
lính nằm trên các tấm ván, bị bọ đốt, rồi những đợt báo động, những trận
bom, trận chiến Rethei, rút quân, trận chiến Somme, lại rút quân, những
ngày rút chạy từ thành phố này sang thành phố khác, không có chỉ huy,
không có mệnh lệnh, không có vũ khí, và cuối cùng là cái toa tàu bốc cháy
ấy. Thế là anh cựa quậy và rên rỉ. Anh không còn biết mình đang giãy giụa
trong thực tế hay là trong một giấc mơ lộn xộn nảy sinh từ cơn khát và cơn
