Rồi đột nhiên anh nhụt chí, anh cảm thấy chán nản, mệt mỏi. Anh thật điên
rồ. Anh đang làm gì ở đây khi viết những cầu chuyện nhỏ ngớ ngẩn, khi để
cho bà chủ trang trại chiều chuộng, trong lúc các đồng đội của anh thì ở
trong tù, bố mẹ anh thì tuyệt vọng vì tưởng rằng anh chết, tương lai thật là
bấp bênh, quá khứ thật là đen tối. Nhưng khi đang nghĩ như vậy, anh nhìn
thấy một con ngựa con vui vẻ chạy lên phía trước, rồi dừng lại, lăn trên
thảm cỏ, chổng vó lên trời, cọ người vào nền đất và nhìn anh bằng đôi mắt
ánh lên vẻ âu yếm và tinh nghịch. Anh tìm cách miêu tả ánh mất ấy, anh
tìm với sự tò mò, nôn nóng, với một nỗi lo âu kỳ lạ và ngọt ngào. Anh
không tìm thấy nhưng anh hiểu điều mà có lẽ con ngựa con đang cảm thấy,
đó là cỏ tươi và giòn thật là ngon! lũ ruồi thật là khó chịu! cái vẻ thoải mái
và tự hào khi nó hếch mũi lên rồi chạy và đá hậu. Anh viết nhanh vài dòng
không trọn vẹn, vụng về, nhưng không sao cả, đó không phải là điều cốt
lõi, rồi sẽ được thôi; anh gập cuốn sổ lại và cuối cùng nằm bất động, bàn
tay xòe ra, mắt nhắm lại, sung sướng và mệt mỏi.
Khi anh trở về, vào giờ ăn xúp, anh thấy ngay lập tức là đã có một sự
kiện xảy ra trong khi anh vắng mặt. Cậu bé người làm đi lên thị trấn mua
bánh mì, cậu ta mang về bốn cái bánh mì đẹp đẽ vàng ruộm hình vòng treo
ở ghi đông xe đạp; đám phụ nữ vây quanh cậu. Nhìn thấy Jean- Marie, một
cô gái kêu lên với anh:
- Này! Anh Michaud, anh hài lòng nhé, bưu điện hoạt động rồi.
- Không thể thế được, - Jean-Marie nói, - cậu có chắc không, cậu bạn?
- Chắc. Em thấy bưu điện mở cửa và có những người đọc thư.
- Thế thì tớ lên nhà viết vài dòng cho gia đình tớ rồi chạy ra thị trán bỏ
thư đây. Cậu cho tớ mượn xe đạp của cậu được chứ?
Đến thị trấn, anh không chỉ bỏ thư ở bưu điện mà còn mua những tờ báo
vừa mới tới. Tất cả những cái đó thật là kỳ cục! Anh giống như một kẻ đắm
tàu tìm lại được quê hương, nền văn minh, xã hội của những kẻ giống
mình. Trên quảng trường nhỏ mọi người đọc những bức thư tới trong
chuyến thư buổi tối; đám phụ nữ khóc. Nhiều tù binh gửi tin tức về, nhưng
họ cũng cho biết tên các đồng đội đã chết. Như mọi người ở trang trại đã
yêu cầu anh, anh bèn hỏi có ai biết anh con trai Benoît ở đâu không.
