Không ai làm từ thiện cả; không ai quên mình vì người khác. Không phải
tiền bạc là cái mà tôi yêu cầu các bà; tiền bạc, than ôi, chẳng thể làm gì
được mấy vào lúc này, - bà tử tước nói kèm theo một tiếng thỏ dài khi nhơ
lại rằng bà đã phải trả tám trăm năm mươi franc để mua đôi giày mà bà
đang đi ở chân (may thay, ông tử tước là xã trưởng và bà có những phiếu
mua giày khi bà muốn). - Không, đó không phải là tiền bạc, mà là thực
phẩm, thứ mà làng quê có rất nhiều và tôi muốn chất đầy vào những kiện
hàng cho các tù binh của chúng ta. Mỗi một người trong các bà đây đều
nghĩ đến người thân của mình, đến chồng, con trai, anh em trai, cha mình
đang bị bắt giữ, và đối với những người thân ấy thì không có gì khó cả: ta
gửi cho họ bơ, sô cô la, đường và thuốc lá, nhưng những người không có
gia đình thì sao? A, thưa các bà, xin hãy suy nghĩ, hãy nghĩ đến số phận của
những người bất hạnh không bao giờ nhận được quà và tin tức ấy! Hãy
xem, các bà có thể làm gì được cho họ? Tôi chấp nhận tất cả các quà tặng,
tôi tập trung các thư đó lại; tôi gửi cho Hội Hồng Thập Tư, họ sẽ phân chia
về các trại tù binh khác nhau. Tôi nghe các bà đây, thưa các bà.
Một khoảng im lặng nối tiếp; đám phụ nữ trang trại nhìn các bà ở thị
trấn, và những bà này thì mím môi xem xét vào đám phụ nữ nông dân.
- Nào, tôi mở đầu thé, - bà tử tước nhẹ nhàng nói. - Đây là ý tưởng của
tôi: trong chuyến hàng sau, ta có thể gửi kèm một bức thư do một trong các
em nhỏ này viết. Một bức thư, trong đó bằng những lời lẽ giản dị và xúc
động, em nhỏ sẽ thổ lộ lòng mình và bày tỏ những tình cảm đau đớn và ái
quốc. Xin hãy nghĩ đến, - bà tử tước nói tiếp giọng rung lên, - xin hãy nghĩ
đến niềm vui của kẻ tội nghiệp bị bỏ rơi khi họ đọc những dòng chữ trong
đó như phập phồng linh hồn quê hương và nó gợi cho họ nhớ tới những
người đàn ông, những người đàn bà, những em nhỏ, cây cối, nhà cửa nơi
miền quê nhỏ bé thân thương của họ, nơi mà, như cách nói của nhà thơ,
khiến cho ta yêu hơn Tổ quốc rộng lớn của chúng ta. Nhất là, các em nhỏ ạ,
các em hãy để cho trái tim mình được tự do bộc lộ. Đừng tìm kiếm những
cách viết gây ấn tượng: đừng dùng đến tài viết thư mà hãy để trái tim lên
tiếng. Ôi, trái tim, - bà tử tước vừa nói vừa lim dim mắt, - không có chuyện
lớn lao nào lại thực hiện được nếu thiếu trái tim. Các em có thể đặt vào bức
