Người ta oán giận bà vì khi thời tiết không cho phép vui chơi dưới bóng
cây thì chỗ ngồi bị xếp vào ga ra. Những con người ấy còn đòi hỏi cái gì
nào? Chả lẽ bà lại cho họ vào trong lâu đài à? Họ sẽ là những người đầu
tiên cảm thấy ngượng nghịu nếu vào trong đó. A! Cái tư tưởng mới ấy, cái
tư tưởng tồi tệ đang lan tràn trên nước Pháp ấy! Bà là người duy nhất biết
nhận ra nó và đặt cho nó một cái tên. Dân chúng đã trở thành bônsêvich. Bà
đã tưởng rằng việc bại trận sẽ bổ ích đối với dân chúng, sẽ kéo họ ra khỏi
những sai lầm nguy hiểm của họ, sẽ buộc họ lại phải tôn trọng những người
lãnh đạo của mình, nhưng không! Họ còn tồi tệ hơn bao giờ hết!
Đôi khi bà, một người yêu nước nồng nhiệt, đã phải đi đến chỗ lấy làm
mừng về sự có mặt của kẻ thù, bà nghĩ như vậy khi nghe thấy trên con
đường chạy ven khuôn viên tiếng bước chân của những tên lính gác Đức.
Bọn chúng đi khắp vùng suốt đêm, thành những toán bốn người; người ta
đồng thời nghe thấy tiếng chuông nhà thờ, cái âm thanh êm dịu và thân
thuộc ru mọi người trong giấc ngủ, và tiếng bốt nện, tiếng vũ khí lách cách,
như trong sân của một nhà tù. Phải, bà tử tước De Montmort đã đi đến chỗ
phải tự hỏi rằng liệu có nên cám ơn Đức Chúa đã cho phép quân Đức vào
nước Pháp hay không? Không phải vì bà yêu quý bọn chúng đâu, lạy Chúa!
Bà không thể chịu đựng được chúng, nhưng thiếu chúng thì... ai biết
được?... Amaury đã uổng công nói với bà rằng: “Dân ở đây mà là cộng sản
à? Nhưng họ giàu hơn em đấy...” Đó không chỉ là vấn đề tiền bạc hay đất
đai, mà còn là, mà đặc biệt là vấn đề thiên kiến. Bà lờ mờ cảm thấy điều đó
mà không giải thích được. có thể họ chỉ có một khái niệm mơ hồ về cái
thực sự là chủ nghĩa cộng sản, nhưng nó vuốt ve ước muốn bình đẳng của
họ, cái ước muốn mà việc sỏ hữu tiền bạc hay đất đai chỉ làm tăng thêm
chú không thỏa mãn được. Họ thấy điều đó thật “đểu”, theo cách nói của
họ, khi có tài sản là một bầy gia súc, có thể trả tiền học trung học cho các
con trai và mua tất lụa cho các con gái của họ, vậy mà, vẫn cảm thấy mình
thấp kém hơn gia đình Montmort. Các nông dân cho là người ta không bao
giờ tỏ ra tôn trọng họ đúng mức, nhất là từ khi ông tử tước làm xã trưởng...
Ông nông dân già giữ chức này trước ông tử tước thì xưng hô mày tao chi
tớ với tất cả mọi người, ông ta keo kiệt, thô lỗ, nghiệt ngã, ông ta chửi rủa
