thần anh dũng, lòng nhân từ của một số người. Chẳng hạn, Philippe là một
vị thánh, những người lính không được ăn chẳng được uống (viên sĩ quan
hậu cần ra đi từ buổi sáng đã không trở về kịp thời) nhưng chiến đấu vì một
sự nghiệp đã thất bại là những người anh hùng. Có lòng can đảm, có sự
quên mình, có tình yêu thương giữa con người với nhau, nhưng chính điều
đó cũng lại thật khủng khiếp: số phận những người tốt dường như đã được
định đoạt trước, Philippe thường giải thích điều đó theo cách của ông. Khi
ông nói, ở ông dường như toát lên vẻ sáng suốt và nồng nhiệt, như được rọi
sáng bởi một khát vọng thuần khiết, nhưng Hubert đang trải qua một cơn
khủng hoảng lòng tin tôn giáo mà Philippe thì lại ở xa. Thế giới bên ngoài
rời rạc và gớm ghiếc được vẽ nên bằng những sắc màu của địa ngục, một
địa ngục mà Jesus chắc sẽ chẳng quay trở lại vì “người ta có thể biến ngài
thành những mảnh vụn,” Hubert nghĩ.
Đoàn người bị nã đạn. Cái chết lượn lờ trên bầu trời và bất thình lình sà
vội xuống từ trên trời cao, cánh dang ra, chiếc mỏ thép chĩa về phía cái
hàng dài run rẩy những con bọ đen đang bò dọc đường. Tất cả nằm rạp
xuống đất, những người đàn bà nằm lên con của họ để lấy thân mình che
chở cho chúng. Khi hỏa lực đã ngừng, vẫn còn lại những đường khe hằn
sâu trong đám đông, như những bông lúa mì nằm rạp xuống trong một ngày
giông bão, khi cây cối bị đổ tạo thành những rãnh hẹp và sâu. Chỉ sau một
vài khoảnh khắc im lặng, những tiếng rên rỉ và những tiếng gọi nhau mới
vang lên, đáp lời nhau, những tiếng rên rỉ mà chẳng ai nghe thấy, những
tiếng gọi thét lên vô ích...
Người ta vào lại những chiếc ô tô đỗ ở ven đường và lại ra đi, nhưng một
vài chiếc xe thì bị bỏ lại, với những cánh cửa xe để mở và đồ đạc vẫn còn
buộc trên nóc xe, đôi khi có một bánh xe sa xuống rãnh vì người lái xe quá
vội vã bỏ chạy và nấp vào chỗ an toàn. Nhưng người lái xe có lẽ sẽ không
quay trở lại. Trong ô tô, giữa những gói bọc bỏ quên, đôi khi người ta thấy
một con chó vừa kéo sợi dây buộc vừa sủa hay một con mèo đang meo meo
tức giận trong cái giỏ đóng kín của nó.
