1. Các ý kiến của Strakhov, Chekhov và Bunin được trích theo:
Wasiolek Edward, Tolstoy’s Major Fiction. The University of Chicago
Press, 1978. Tr.215.
2. Domostroy - tác phẩm ra đời vào thế kỷ 16, là tập hợp những quy
định và những lời răn dạy về cách sống theo những nguyên tắc gia trưởng
phụ hệ, nảy sinh trong giới quý tộc lãnh chúa và giới thương nhân (ND).
3. Nguyên văn: không thể có hai hạt đậu nằm chung trong một ngăn
của vỏ đậu.
4. Phun-tơ (funt): đơn vị đo trọng lượng của Nga, bằng 409,5 gam.
5. Pút (pud): bằng 16,38 kg
6. Nguồn gốc các loài (tên đầy đủ: Về nguồn gốc các loài qua con
đường chọn lọc tự nhiên, hay sự bảo tồn những chủng ưu thế trong đấu
tranh sinh tồn): tác phẩm nổi tiếng của Charles Darwin, xuất bản năm 1859,
trong đó trình bày những luận điểm cơ bn của học thuyết tiến hóa. Nó được
dịch sang tiếng Nga năm 1864.
7. Nguyên văn: tht là công của Sisyphus. Sisyphus trong thần thoại Hy
Lạp là ông vua khôn ngoan và tham lam, bị đày đọa phải lăn một tảng đá
nặng lên núi, nhưng hòn đá luôn lăn xuống trở lại. (ND)
8. Arthur Schopenhauer (1788-1860) nhà triết học người Đức theo
thuyết phi lý. Bản chất thế giới theo ông là vô ý thức, dòng chảy của cuộc
sống là vô ý thức, vô mục đích (ND).
9. Eduard Hartmann (1842-1906) nhà triết học duy tâm người Đức, đề
cao trạng thái vô ý thức, tác giả cuốn “Triết lý vô ý thức”. Trong lĩnh vực
đạo đức học, ông là người kế tục Schopenhauer phát triển chủ nghĩa bi quan
(ND).
10. Shaker - thành viên của một giáo phái, chủ trương sống cộng đồng,
chung sở hữu tài sản và không quan hệ giới tính. Tên gọi là do động tác
rung lắc trong điệu múa nghi lễ của giáo phái này (shake tiếng Anh có
nghĩa là rung lắc) (ND).
11. Jean Martin Charcot, (1825-1893) bác sĩ người Pháp, một trong
những người sáng lập ra khoa thần kinh học và liệu pháp tâm lý (ND).
