Các nhà đạo đức yêu thích nhiếp ảnh luôn hy vọng rằng lời lẽ sẽ cứu bức
ảnh. (Ngược lại, nhà giám tuyển bảo tàng, khi muốn biến ảnh thời sự thành
nghệ thuật, lại bỏ hết chú thích ảnh khi trưng bày chúng). Cho nên,
Benjamin mới nghĩ rằng có chú thích đúng ngay bên dưới một bức ảnh có
thể sẽ “cứu nó khỏi những cắn xé của thời thượng và khiến nó có giá trị sử
dụng mang tính cách mạng.” Ông hối thúc các nhà văn chụp ảnh, để dẫn
đường.
Các nhà văn có ý thức xã hội vẫn chưa chịu cầm máy ảnh, nhưng họ
thường tham gia, hoặc tình nguyện, viết thành lời cái sự thật mà ảnh chụp
chứng thực – như James Agee đã làm khi viết phần lời đi kèm các bức ảnh
của Walker Evans trong cuốn Chúng ta hãy ngợi ca những người nổi tiếng
(Let Us Now Praise Famous Men), hoặc như John Berger đã làm trong bài
tiểu luận về bức ảnh chụp thi hài Che Guevara, tiểu luận này thực chất là
một chú thích ảnh được khai triển với ý định củng cố những liên hệ chính
trị và ý nghĩa đạo lý của một bức ảnh mà Berger thấy quá thỏa mãn về thẩm
mỹ, quá thâm thúy về hình tượng. Bộ phim ngắnThư gửi Jane (A Letter to
Jane, 1972) của Godard và Gorin thì lại thành một dạng phản-chú-thích của
một bức ảnh – phê phán chua cay một bức ảnh chụp Jane Fonda trong một
chuyến thăm đến Bắc Việt Nam. (Bộ phim này cũng là một bài học mẫu
mực về cách tìm hiểu một bức ảnh, cách giải mã bản chất phi-ngây-thơ của
khuôn hình, góc nhìn, trọng điểm của một bức ảnh.) Bức ảnh cho thấy Jane
Fonda đang lắng nghe với vẻ đau khổ và thông cảm trong lúc một người
Việt Nam không rõ danh tính mô tả những tàn phá của bom Mỹ. Ý nghĩa
của nó, khi đăng lên tạp chí ảnh L’Express của Pháp, thế nào mà lại ngược
hẳn với ý đồ của người Bắc Việt Nam khi cho phát hành nó. Cái giá trị sử
dụng có tính cách mạng (đối với Bắc Việt) của bức ảnh đã bị lời chú thích
của tờ L’Express phá hoại hoàn toàn. “Bức ảnh này, cũng như bất kỳ bức
ảnh nào khác,” Godard và Gorin đã nói rõ, “đều câm lặng về thể chất. Nó
chỉ nói qua miệng của văn bản được viết bên dưới nó.” Quả thực, lời vẫn to
tiếng hơn hình ảnh. Các chú thích ảnh có xu hướng áp đảo cái bằng chứng
