mê,” Arbus đã ghi chú như vậy. Khi chụp ảnh một hạ giới đáng sợ (và một
thượng giới điêu tàn biến dạng), bà không hề có ý định thâm nhập những
trải nghiệm kinh hoàng của cư dân trong những thế giới ấy. Họ cứ việc xa
lạ như vậy, thì mới “tuyệt vời” được. Cái nhìn của bà luôn là từ bên ngoài.
Arbus viết: “Tôi rất ít khi thấy muốn chụp những người đã được biết đến,
thậm chí chọn chủ đề cũng vậy. Họ chỉ hấp dẫn khi tôi chưa nghe về họ bao
giờ.” Dù có thích những người tàn tật hoặc xấu xí đến mấy đi nữa, Arbus
chưa bao giờ nghĩ đến việc chụp ảnh những đứa trẻ quái thai vì nhiễm
Thalidomide hoặc những nạn nhân của bom napalm – những cảnh rùng rợn
ở nơi công cộng, những quái trạng có liên hệ đến tình cảm hoặc đạo đức.
Arbus không quan tâm đến nghề báo chí đạo đức. Bà chọn những chủ đề
mà bà tin là vừa nhặt được, chỉ vì nó đang ở đó, chả dính dáng đến một thứ
giá trị nào. Chúng nhất thiết phải là những chủ đề phi lịch sử, bệnh hoạn cá
nhân chứ không xã hội, những cuộc đời bí mật chứ không công khai.
Với Arbus, máy ảnh là để chụp những thứ chưa biết. Nhưng chưa biết đối
với ai? Chưa biết đối với người có cuộc sống an toàn, người đã được giáo
dưỡng cách sống phải đạo và nghiêm cẩn. Cũng như Nathanael West, một
nghệ sĩ cũng mê mẩn những dị dạng và què quặt, Arbus xuất thân trong
một gia đình Do Thái khá giả rất giỏi ngôn từ, tinh thần cực kỳ lành mạnh,
rất dễ phẫn nộ, mà với họ, những thị hiếu tình dục thiểu số bị coi là hạ đẳng
dưới mức tự thức, còn liều lĩnh thì bị khinh như một thứ điên khùng dị tộc
không bao giờ có ở người Do Thái. “Một trong những thứ mà tôi thấy rất
khổ sở hồi còn nhỏ,” Arbus viết, “là tôi không khi nào thấy gian khổ. Tôi bị
giam cầm trong một cảm thức về phi hiện thực... Và cái cảm giác mình vô
nhiễm như thế, mặc dù có vẻ rất vô lí, lại là một cảm giác đau đớn.” Cũng
vì cái cảm giác ấy mà năm 1927 West đã chọn làm công việc của một
người thư lại ban đêm ở một khách sạn bệnh hoạn bẩn thỉu trong
Manhattan. Còn Arbus thì chọn máy ảnh để tìm kiếm trải nghiệm, rồi nhờ
đó mà có được một cảm thức về hiện thực. Trải nghiệm với nghĩa, nếu
không phải là gian khổ vật chất, thì ít nhất cũng là gian khổ tâm lý – cái
