hữu với ông: hãy cứ so sánh ảnh của Primoli chụp lễ cưới của Vua Victor
Emmanuel và chụp dân nghèo ở Naples thì thấy. Phải là một thiên tài nhiếp
ảnh không thể giao du xã hội được, như cậu bé Jacques-Henri Lartigue, thì
mới khoanh nội dung chủ đề chỉ vào những thói quen kỳ lạ của chính gia
đình và giai cấp mình. Nhưng về cốt lõi thì bất kỳ ai đã dùng đến máy ảnh
đều biến thành một khách du lịch trong hiện thực của người khác, và cuối
cùng là trong hiện thực của chính mình.
Có lẽ cái mô hình sớm nhất của cách nhìn xuống thấp dần và liên tục ấy là
36 bức ảnh trong tập Đời sống đường phố Luân Đôn (Street Life in London,
1877-78) của John Thomson, một nhà du lịch và nhiếp ảnh người Anh.
Nhưng cứ một tay máy chuyên sâu về chụp người nghèo, thì có nhiều tay
máy khác theo đuổi hiện thực ngoại lai lạ lẫm ở một phổ rộng hơn. Bản
thân Thomson đã có một sự nghiệp điển hình kiểu này. Trước khi quay về
với người nghèo ở chính nước mình, ông đã từng thấy những dân dị giáo,
một chuyến đi mà kết quả là bộ sách bốn tập Minh họa xứ Trung Hoa và
dân ở đó (Illustrations of China and Its People, 1873-74). Và tiếp sau tập
ảnh về đời sống đường phố của Luân Đôn nghèo khổ, ông đã quay sang
cuộc sống trong nhà của Luân Đôn giàu có. Thomson chính là người, vào
khoảng 1880, đã khởi xướng mốt chụp ảnh chân dung tại nhà.
Từ buổi đầu, nhiếp ảnh chuyên nghiệp có nghĩa điển hình là một loại du
lịch giai cấp rộng rãi hơn, với hầu hết các tay máy đều kết hợp việc khảo
sát những khổ nạn xã hội với việc chụp chân dung các nhân vật hoặc hàng
hóa nổi tiếng (thời trang cao cấp, quảng cáo) hoặc các nghiên cứu khỏa
thân. Nhiều sự nghiệp nhiếp ảnh mẫu mực của thế kỷ này (như của Edward
Steichen, Bill Brandt, Henri Cartier-Bresson, Richard Avedon) đều tiến
triển nhờ những thay đổi đột ngột trong mức độ xã hội và tầm quan trọng
về đạo đức của chủ đề. Có lẽ cái thay đổi kịch tính nhất là trong sự nghiệp
của Bill Brandt trong thời kỳ từ trước đến sau chiến tranh. Đi từ những bức
ảnh rất cương quyết chụp cảnh cùng khổ thời Khủng hoảng ở miền bắc
nước Anh đến các chân dung mỹ miều chụp những nhân vật nổi tiếng và
