BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 146

mình như là Hoàng hậu nước Pháp Marie Antoinette sắp bị truy bắt rồi bị chặt
đầu cũng với chồng là vua Louis XVI.
Những người cách mạng muốn lễ thoái vị được tổ chức trọng thể và trang
nghiêm. Nhà vua trong bộ đại triều phục mặc hoàng bào có thêu rồng trước
ngực, đầu chít khăn vàng, quần lụa trắng, chân đi giày thêu, tiến lên phía trước,
những người đi theo đứng lùi phía sau. Một lính thị vệ kéo lá cờ vàng của chính
thể quân chủ lên cột cờ. Tiếng súng lệnh nổ vang mở đầu buổi lễ.
Trong đám quần chúng có mặt một số người thấy lá cờ vàng lại tung bay trên kỳ
đài không giấu nổi tâm trạng bực bội tuy họ đã được báo trước đây chỉ là một
nghi thức cần thiết và cái vinh dự cuối cùng này chỉ kéo dài trong chốc lát.
Ông Trưởng đoàn đại biểu chính phủ lâm thời Trần Huy Liệu nói lên ý nghĩa
quan trọng của buổi lễ long trọng hôm nay không những chỉ là lễ thoái vị của
Nhà vua, chuyển giao chính quyền cho cách mạng mà còn đánh dấu sự sụp đổ
chế độ phong kiến vua quan đã tồn tại hàng ngàn năm trong lịch sử. Ông vui
mừng báo tin chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đứng
đầu là chủ tịch Hồ chí Minh sẽ ra mắt quốc dân ngày 2 tháng 9 để đọc Tuyên
ngôn Độc lập trước quốc dân và toàn thế giới. Tiếp đến Hoàng đế Bảo Đại trịnh
trọng đọc "Chiếu thoái vị". Ông xúc động không nói nên lời. Khán giả dù có
nghe qua loa phóng thanh vẫn không nghe rõ. Có thể ông ít nói tiếng Việt, nhất
là trước đám đông. Tuy nhiên quần chúng hiểu rằng Bảo Đại chuyển giao quyền
lực cho chính phủ dân chủ và ông thỉnh cầu:
1. Đối với tôn miếu và lăng tẩm của Liệt thánh, chính phủ mới xử trí như thế
nào cho có sự thể.
2. Đối với các đảng phái đã từng phấn đấu cho nền độc lập quốc gia nhưng
không đi sát phong trào dân chúng, chính phủ sẽ lấy sự ôn hoà xử trí đế những
phần tử ấy cũng có thể giúp vào sự kiến thiêt quốc gia và tỏ rằng chính phủ Dân
chủ Cộng hoà nước ta đã xây đắp trên sự đoàn kết của toàn thể quốc dân.
Đối với hoàng tộc, Nhà vua kêu gọi: "bà con trong hoàng tộc... ai ai cũng vui
lòng để nghĩa nước lên trên tình nhà mà đoàn kết chặt chẽ với toàn thể quốc dân
để ủng hộ chính phủ dân chủ cộng hoà, giữ vững nền độc lập cho Tổ quốc…".
Bảo Đại kết thúc bản tuyên bố thoái vị bằng câu nói nổi tiếng. "Trẫm ưng làm
dân một nước độc lập còn hơn làm vua một nước nô lệ, quyết không đế cho ai
lợi dụng danh nghĩa của Trẫm hay của hoàng gia đế lung lạc quốc dân " và hô: