cai trị, một ít kiến thức sơ đẳng về đo đạc địa chính. Cuối cùng là qua một kỳ thi
tuyển nữa nếu đỗ cao thì làm tri huyện, kém hơn thì ra làm giáo sư.
Những người đỗ cao xuất sắc thì được vào Huế dự thi cấp cuối cùng. Những
người may mắn thi đỗ được bổ đốc học hay đứng đầu một nha hay sở. Việc điều
hành nhà nước tuỳ thuộc vào lớp trí thức này. Văn chương, ý tưởng và truyền
thống vẫn ngự trị trong cuộc sống tinh thần của người dân trong nước.
Ảnh: Trường Thi, Hà nội, 1885
Điều gây nên sự giận dữ của ông Diệm là việc ông Eugène Chatel, Khâm sứ
Trung Kỳ và Phạm Quỳnh, Tổng lý Ngự tiền văn phòng muốn tước bỏ quyền tư
pháp của các quan An Nam, nghĩa là không cho họ được quyền xét xử. Lý do
được nêu ra là các quan An Nam thiếu kiến thức luật học. Nhưng đây là một
đòn nặng giáng vào hàng ngũ quan lại vì làm mất phần lớn thu nhập của các
quan từ các vụ kiện cáo dân sự lẫn xét xử hình sự. Nạn hối lộ là chuyện phổ
biến trong quan trường.
