BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 320

Bạn bè, con cái xa lánh. Trả lời câu hỏi: ông có ý định muốn về Việt Nam thăm
lại mồ mả tổ tiên không? Ông bùi ngùi đáp chậm rãi: "Tôi không bao giờ quên
Huế và công lao của cha ông nhưng tôi vẫn còn mối hận trong lòng (ông dùng
tiếng Pháp rancune)". Ông không nói gì thêm nữa. Không hiểu ông định ám chỉ
ai khi nói lên chữ rancune? Mối hận đối với chính phủ kháng chiến Hồ Chí
Minh và báo chí ở chiến khu đã nghiêm khắc lên án ông là phản quốc và toà án
quân sự Liên khu III đã tuyên án tử hình vắng mặt đối với ông năm 1949, hay
đối với chính quyền Ngô Đình Diệm, người được ông che chở, đã lật lọng một
cách hèn hạ, trâng tráo phản bội lời thề trung thành với ông, phế bỏ ông, thông
qua một cuộc trưng cầu dân ý giả hiệu và gian lận tịch biên tài sản, nhục mạ
chửi rủa ông cay độc hơn báo chí kháng chiến năm 1949, lại còn giật dây hội
đồng hoàng tộc truất bỏ cương vị Quốc trựởng và mọi tước hiệu của ông?
Người đời nói ông cũng là con người thông minh, suốt đời sống xa dân nhưng ít
nhiều cũng hiểu được chuyện đời. Sang Pháp du học từ lúc 7 tuổi, được ông bà
Charles, nguyên khâm sứ Trung Kỳ trông nom rèn cặp được học các thầy giỏi
của các trường nổi tiếng ở Paris như trường Henri IV, Condorcet, đỗ tú tài loại
ưu, được vào học trường Sciences PO (Đại học Khoa học chính trị) danh tiếng,
lại được cử nhân Hán học Lê Nhữ Lâm do Triều đình Huế cử sang dạy thêm chữ
Hán. Phải cái ham chơi, mê gái và được nhiều gái mê, ham thích nhảy đầm,
chuộng thể thao: quần vợt, đánh "gôn", cưỡi ngựa, câu cá, săn bắn, thích phóng
xe ôtô và cả lái máy bay nhào lộn, và cuối cùng là giỏi bài bạc. Những tật xấu
nầy đâu phải chỉ riêng ông mới có. Các vị đế vương trên thế giới nầy, Âu cũng
như Á, thời nay cũng như thời xưa không hiếm người như ông.
Ông không tham quyền cố vị, vì biết mình chẳng có quyền lực gì mà chỉ muốn
làm vua để được sống như vua ăn tiêu hào phóng, không phải chịu trách nhiệm
gì với quốc dân, như vua ở các nước quân chủ lập hiến như Anh, Thuỵ Điển,
Nhật Bản, Thái Lan... Đó là chính thể ông hằng mơ ước nhưng suốt đời ông
không thực hiện được. Khi mới về nước cầm quyền bính ở tuổi 19, ông đã biết
"ngẫu hứng" trả lời khi có người hỏi:
- Ngài dự định làm gì khi trở về chấp chính?
- Tôi chẳng làm gì cả!
- ??
- Vì có việc đâu mà làm. Mọi việc "người ta" làm hết!