trông xa không phân biệt được là lúa, hay cỏ lồng vực. Giống má thế, làm
sao có năng suất. Cải đạp xe chầm chậm qua cánh đồng, miên man nghĩ
ngợi. Đồng đất Vĩnh Tiên xưa chua mặn, mấy năm nay được ngọt hoá dần,
nhờ hệ thống thuỷ lợi ngày một hoàn chỉnh và con kênh trung thuỷ nông
dẫn nước phù sa từ đầu đến cuối Huyện mới hoàn thành. Nhưng sao lúa vẫn
xấu thậm xấu tệ. Lại còn lẫn giống nữa, mới thảm chứ. Thế mà ngày còn ở
trên Tỉnh, năm nào Cải cũng được đọc những báo cáo dài tràng giang đại
hải của Huyện gửi lên, nhận định toàn diện sản xuất, đời sống trong Huyện
với những kết quả khá hấp dẫn, mà thường năm sau nhiều hơn, cao hơn
năm trước mấy mươi phần trăm, với tỷ lệ chính xác đến phần nghìn. Còn
bây giờ, khi Cải đã cắm chân trên vùng đất quê hương, là công dân thực sự
của Huyện nhà vào buổi sáng trong lành như sáng hôm nay, chầm chậm
đạp xe xuyên qua cánh đồng, len lỏi trên đường quê mới cảm nhận hết cái
thực tại của ruộng đồng, làng xóm quê mình.
Cũng con đường qua cánh đồng này, cái ngày chưa xa ấy, bất cứ lúc
nào, ngày cũng như đêm, làm gì thì làm tai vẫn phải ngong ngóng lắng
nghe tiếng máy bay phản lực Mỹ có thể bất thần rẹt qua bắn rốc két, tên
lửa, thậm chí ném từng chùm bom sát thương bất cứ lúc nào. Trận địa pháo
cao xạ của đơn vị Cải nằm chếch bên trái con đường kia, chỗ bãi sông phía
dưới đầu cầu một đoạn vài con sào. Nhiều đêm Cải vẫn đi tắt chỗ này vào
làng Phương Trà gặp Phượng, Chủ tịch Uỷ ban Xã, để bàn với địa phương
cho người ra giúp đơn vị, khi thì lập trận địa giả mà như thật, nghĩa là cũng
có đường vào trận địa, có ụ pháo nguỵ trang cây cối xanh rì. Khi lại đắp ụ
nổi ngay sát bãi sông dưới chân đê, đón lõng máy bay Mỹ ném bom nội
thành xong, lần nào cũng vội vàng bám theo dọc sông lao ra biển, tưởng là
yên lành, thì lại bất ngờ dính đạn pháo cao xạ của ta cũng chưa biết chừng.
Cũng trên con đường ấy, đã có lần Cải dẫn Phượng về nhà vào giữa
đêm hôm khuya khoắt. Hai người đi giao ban cụm chiến đấu ở Huyện về,
đến quãng này trời bỗng nổi cơn giông. Mưa như trút nước. Những hạt mưa
đầu mùa to và nặng, ném thốc vào người, rát ràn rạt. Gió thổi thông thốc
