địa chủ trong Xã bị đưa ra giam ngoài trại lẻ chân đê, nay gọi là làng
Phương Lưu, nơi có trại chăn nuôi lợn nổi tiếng, mới xảy ra xô xát giữa Tổ
cờ đỏ với ông Phó chủ tịch cùng hai chiếc xe của Huyện xuống bắt lợn.
Mấy ngày đầu vợ con còn hạt gạo, củ khoai thì ngày hai bữa vẫn mang cơm
khoai ra cho cụ. Ít ngày sau những thứ ấy hết, thì vợ con cũng hết thứ tiếp
tế. Nhưng đấu tố thì không thể vì thế mà hết, vẫn cứ đúng lịch Đội sắp xếp,
cụ cả Bộ được đưa về Đình làng để nông dân đấu tố. Trong một đêm mưa
phùn giá rét, trước mấy trăm con người đứng ngồi lố nhố chật sân Đình, cụ
cả đang đứng co ro trong vành móng ngựa bỗng khuỵ gập chân, đổ người
đánh uỳnh một cái xuống sân gạch, cứ như xin âm dương vậy. Cụ cả qua
đời, dòng họ Phạm Khắc làng Phương Trì mất đi một vị trưởng tộc mấy
chục năm hương hoả từ đường, giữ nghiêm luật lệ dòng họ. Theo lẽ thường
tre già măng mọc, nhưng của đáng tội, nhà cụ cả về đằng trai chỉ được độc
mỗi người là anh Bôn, thì cách đấy hai năm đã hy sinh trong chiến dịch
Điện Biên Phủ mất rồi. Chỉ còn hai bà con gái, nhưng xưa nay không ai lập
con gái làm thừa tự bao giờ. Vậy là nhà Thuật dẫu chỉ là ngành thứ cũng
phải đứng ra cáng đáng công việc họ tộc.
Thế lại hoá hay. Giờ Thuật chẳng những đứng đầu họ tộc, mà còn
đứng đầu chính quyền cả Xã Tiên Trung. Một người làm quan cả họ được
nhờ, huống hồ chỉ riêng nhà Thuật giờ đã có tới hai người làm quan đứng
đầu Xã, người nắm chính quyền, người nắm kinh tế Tập thể. Chưa nói ông
em rể là người đứng đầu chính quyền của cả Huyện, như ngày xưa gọi là
quan, quan Huyện, chứ chả anh anh, em em sấc sược như bây giờ. Nhưng
đấy là chuyện hàng Xã, hàng Huyện, còn giờ đang nói chuyện trong nhà.
Thuật không mấy khi vào nhà bà chị dâu, mà nếu ông chồng còn sống
thì lại là trưởng tộc cơ đấy, cũng không mấy khi ra nhà chú em trai. Ngay
cô em út, tiếng là chồng làm Chủ tịch Huyện, anh cả đến lúc nào cũng cơm
gà cá gỡ, nhưng Thuật cũng ít khi đến. Có công việc gì cần bàn, cần hỏi,
trên là bác Bao, dưới là chú Lận, cô Ngấn, Thuật đều cho tìm đến nhà uống
nước nói chuyện. Tiếng anh em Thuật còn mẹ đẻ, nhưng bà cụ năm nay đã
