Phương Trà và Phương Trì là dân gốc thuần, mỗi làng đều có một dòng họ
gần như chi phối mọi công to, việc lớn của cả làng. Phương Trà là họ Vũ
Đức nhà ông Mải. Còn Phương Trì là họ Phạm Khắc nhà Thuật. Đều là họ
có đông suất đinh nhất, nhì Xã, còn những họ khác như họ Nguyễn, họ Bùi,
họ Lương, họ Đoàn là họ nhỏ, trên dưới trăm suất đinh, có họ chỉ vài chục
như họ Đoàn bên Phương La. Cải cũng biết, ông Mải không là trưởng tộc,
trưởng chi họ Vũ, nhưng ông là người kỹ tính, nên ngay cả những năm việc
lập ban thờ, bày bát nhang, bài vị trong nhà bị coi là mê tín dị đoan, cán bộ,
đảng viên lại càng gương mẫu, không ai dám lập ban thờ, nhưng nhà ông
vẫn đóng cái giá treo trên tường, đặt tấm gỗ hình chữ nhật chiều ba mươi,
chiều sáu mươi phân lên đấy, với một cái vỏ ống bơ sữa bò làm bát nhang,
như một sự tượng trưng ban thờ gia tiên. Còn bây giờ đã có điều kiện hơn,
lại thêm việc thờ cúng, giỗ chạp cũng không đến nỗi khe khắt, xăm xoi như
mươi năm trước, ông cụ lập ban thờ như thế cũng là phải.
Trong khi ông Mải xuống nhà dưới xách siêu nước chè xanh ủ trong
đống râm trấu, Cải ngồi nhìn lên ban thờ nghĩ vẩn vơ. Khi ông cụ một tay
xách siêu nước, một tay cầm cái điếu bát từ dưới bếp lên, Cải quay ra hỏi:
- Sao bảo Xã họ thả chú Điền ra ngay chiều hôm ấy, hả ông?
Ông cụ để siêu nước xuống đất, ngẩng lên, cầm cái điếu bát đặt lên
bàn, bảo:
- Anh em ông Thuật cũng không vừa đâu. Tính toán chán cả đấy. Bắt
người chưa có lệnh đâu phải chuyện chơi. Nhưng cái chính là sợ dân
Phương Lưu lại làm ầm ĩ như cái vụ tranh điền năm nọ.
Cải ngay thật nói:
- Tranh điền với tranh lợn khác nhau một trời một vực, sao lại ầm ĩ
được.
