còn mươi gánh người ta cũng đóng máy nghỉ, buổi sau làm tiếp, chứ chẳng
tội gì lại cố tý nữa cho xong. Nhưng tối nay chỉ chừng năm tiếng đồng hồ
đã xong. Máy lại không trục trặc một tý nào. Mà sao mọi ngày máy hay
trục trặc thế, nào tuột xích, trật bi, sang bánh đà, có hôm đang chạy máy
khựng lại, tưởng làm sao, vội gọi thợ đến tháo tung ra, thì chỉ là hết dầu.
Thôi thôi, khéo không đêm tối các bố, các mẹ tuốt cho nhanh cho chóng rồi
về, chứ làm sao lại nhanh thế được cơ chứ. Tôi hốt hoảng đến góc sân ngổn
ngang những lượm rơm vừa tuốt xong, vơ vội một nắm lên sờ sờ nắn nắn
từng bông, rồi lại từ ngang cây lên tận chúp cây rơm. Tuyệt nhiên không
thấy một hạt, một gié thóc nào còn sót lại trong rơm. Tôi vất nắm rơm ấy
xuống, rồi lại đầu kia vơ một nắm khác lên. vẫn như lần trước, sờ sờ nắn
nắn từng bông, từng gié lúa. Không thấy một bông, một hạt thóc nào còn
sót lại. Nhưng để chắc chắn, tôi vẫn sục tay vào đống rơm vơ một nắm ôm
vào trong nhà, gọi ông Lạc dậy. Ngọn đèn soi cá được thắp lên. Tôi và ông
mỗi người cầm một nắm rơm soi ra ánh đèn. Lượm nào lượm ấy chỉ còn trơ
ra những thân cây tướp hết lá. Ông Lạc, với giọng từng trải, bảo: "Cái
giống tuốt lúa bằng máy, lăn giở đều tay, đến hạt lép cũng phải rụng, chứ
đừng nói hạt chắc. Tuốt máy hơn đập tay là thế, chứ không chỉ nhanh thôi
đâu, chú ạ". Nhưng bao nhiêu vụ nay đã tuốt lúa bằng máy mà có nhanh
đâu. Vụ nào lúa gặt ngoài đồng về cũng phải ủ trên sân kho qua đêm, chứ
không hôm nào tuốt ngay được hôm ấy, là lẽ làm sao?
Đêm ấy, tôi không sao ngủ được. Cái câu hỏi kia cứ như ma chơi quay
đảo trong đầu. Rõ ràng chỉ mấy tiếng đồng hồ buổi tối, họ đã làm nhanh
gọn cả sân lúa, mà nếu để đến mai, vẫn những con người ấy, làm cả ngày
chưa chắc đã xong. Cái gì tạo ra sự cách biệt trong cách làm việc của chính
những con người ấy. Con người ta kể cũng lạ, ở chỗ nào lâu, làm việc gì
nhiều, thường tự cho mình am hiểu kỹ về nơi ấy, việc ấy, khi làm cứ thế
làm, được hỏng không cần đúc rút nguyên nhân. Đấy cũng là một thói quen
tệ hại, một cách giẫm chân tại chỗ, chứ chẳng phải là sự từng trải, dầy dạn
gì đâu. Tôi không thích làm theo thói quen, lặp đi lặp lại dễ thành nhàm
chán, nhưng tôi muốn tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến hệ quả. Nên cứ trằn
