Phương Trà năm nọ là cùng chứ gì". Ai nói thế là muốn nhắc đến cái vụ
Phương Trà, do bác Lạc làm Chủ nhiệm năm nọ đã làm cuộc "tam thanh"
trước khi sáp nhập các Hợp tác xã nhỏ thành Hợp tác xã quy mô toàn Xã;
nhưng lại quên bản chất của hai việc hoàn toàn khác nhau. Nhưng mà thôi,
sa vào chuyện ấy làm gì, tôi đưa mắt nhìn ông Biền, vẫn thấy ông ngồi lặng
lẽ, vẻ mặt bần thần. Cũng là lẽ thường tình, bởi ông là Bí thư, đứng đầu
một Đảng bộ Xã, Huyện mà biết, tất ông là người gánh trách nhiệm nặng
nhất. Nhưng sự thực lại không do ông. Tôi đứng lên với một thái độ dứt
khoát: "Lấy tư cách đảng viên, với cương vị Chủ nhiệm Hợp tác xã, nếu
cấp trên biết mà phê bình việc Tiên Trung giao ruộng khoán cho Xã viên,
tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm".
Tôi thật không ngờ chỉ chưa đầy sáu tháng sau, tôi phải nhắc lại lần
nữa câu nói ấy, chỉ khác là ở cấp cao hơn: Thường vụ Huyện uỷ.
Vụ chiêm Xuân năm ấy là một vụ có rất nhiều khó khăn về thiên tai.
Trước Tết giá rét kéo dài. Sau tết mưa phùn dầm dề, hơn hai tháng liền
không có một ngày thấy bóng mặt trời. Lúa cấy xuống xanh thì có xanh,
nhưng cây rảnh rớt bó chặt gốc, không đẻ được nhánh. Rồi khi mưa hảnh,
nắng hé lên thì sâu bệnh lại nở như trấu. Thế nhưng vụ chiêm xuân ấy, Hợp
tác toàn Xã Tiên Trung chúng tôi vẫn đạt năng suất lúa cao hơn năm trước,
chỉ kém mấy anh lá cờ đầu về năng suất lúa của Huyện chút đỉnh. Nhưng ái
oăm thay, cũng bởi cái sự "nhảy vọt" về năng suất ấy mà chúng tôi đã bị
kiểm điểm gay gắt.
Thu hoạch vụ chiêm Xuân xong gần một tháng, theo cái lệ không biết
đã có từ bao giờ, Tỉnh, rồi sau đó là Huyện, mở Hội nghị tổng kết sản xuất
chiêm Xuân và phát động sản xuất vụ mùa. Sát ngày họp, Sở Nông nghiệp
đưa xe con về tận nhà đón tôi lên để chuẩn bị nội dung báo cáo điển hình ở
hội nghị. Tôi đi sáng, thì chiều ông Thuật lên gặp anh Trường, Chủ tịch
Huyện, cũng là em rể Thuật, nói hết mọi chuyện ở Tiên Trung và việc tôi
đầu têu khoán ruộng, ừ, thì cũng là một kiểu trâu buộc ghét trâu ăn thôi,
