BÃO TÁP CUNG ĐÌNH - Trang 73

Thủ Độ lựa hỏi:
- Bẩm tiên sinh, tiên sinh đi khắp trong dân chúng cũng như trong đám
quan quân, chẳng hay có dư luận gì về kẻ ngu dại này đang nắm trọng trách
quốc gia, xin tiên sinh cho biết để hoạ may còn đổi lỗi?
- Hễ đã có làm bất cứ một điều gì là đều có dư luận. Huống chi quan ông là
bậc tể thần, mỗi việc làm của quan ông là đụng đến cả rường mối quốc gia.
Sao lại không có dư luận?
Mọi người đều ưa quan ông cả ư?
Mọi người đều ghét quan ông cả ư?
Sự ưa ghét ấy đều không thật. Vì ở đời có người thiện, kẻ ác. Nếu người
thiện ưa mà kẻ ác không ghét, là không thật. Hoặc kẻ ác ghét mà người
thiện không ưa cũng không thật. Cho nên làm việc gì mà người thiện ưa, kẻ
ác ghét, ấy là thật. Biện biệt như thế mới thấy rõ người hay kẻ dở ở đời.
Trần Thủ Độ vẫn còn một điều áy náy, với vẻ khoái hoạt, ông hỏi:
- Thưa tiên sinh, vừa rồi tiên sinh có dạy phải sửa sang hình luật. Chẳng
hay làm thế nào để hình luật ban ra cho hợp lý, từ người trí đến kẻ ngu đều
chấp nhân được.
Suy nghĩ giây lâu, Hoàng tiên sinh đáp:
- Hãy xem xã hội như một ngôi nhà chung, mỗi người đều phải có trách
phận giữ gìn. Qui ước chung để giữ gìn “ngôi nhà xã hội” đó, là luật pháp.
Pháp luật hay luật lệ gì cũng đều do con người làm ra. Cho nên nó phải phù
hợp trước hết với cuộc sống của con người và không trái với lương tâm. Ấy
là hợp đạo lý. Việc tối kỵ là chỉ san định những điều có lợi riêng cho các
người cầm quyền, mà thiệt hại cho dân chúng, thì đấy sẽ là đầu mối của sự
loạn.
Thoáng gợn một nét buồn, Hoàng tiên sinh cáo từ.
Trần Thủ Độ xúc động tới mức chưa kịp nói lời cảm tạ, Hoàng tiên sinh đã
khuất sau dãy xuyên đường.
===
1.Quân tứ sương: quân canh gác bốn cửa thành.
2. Đây là lệnh giới nghiêm, cấm người ở trong thành không được đi ra, ở
ngoài thành không được vào, ai ở yên vị trí đó.