ai thuộc lớp trước còn lại! Tôi hỏi mấy người: "Có biết ai là Nguyễn Đức
Thuận không?". Anh em nhìn nhau:
- Nguyễn Đức Thuận, Nguyễn Đức Thuận nào, hổng có nghe!
Chúng ta đã hy sinh nhiều trong cuộc đấu tranh sống mái với quân thù.
Những người làm cuộc kháng chiến lần thứ nhất đã ngã xuống gần hết.
Những lớp trẻ mới lên của chúng ta tỏ ra vô cùng xứng đáng với lớp đàn
anh, đã tỏ ra có nhiều năng lực hơn lớp đàn anh nữa.
Đồng chí bí thư chi bộ mới khoảng hai mươi bốn, hai mươi lăm tuổi.
Trong kháng chiến chống Pháp, đồng chí là chú thiếu niên, bây giờ chú
thiếu niên ấy lãnh đạo cả một địa bàn du kích ở ngay bên sát địch thế này...
Qua chuyện trò trao đổi, tôi rất mừng thấy đồng chí bí thư chi bộ bây giờ có
trình độ của người huyện ủy viên trước. Đảng ta đã trưởng thành mau
chóng!
Lưu lại chỗ này ít bữa, chúng tôi lại lên đường. Cùng đi với chúng tôi
chặng này là một đơn vị du kích địa phương vừa mới phá xong một "ấp
chiến lược" nay trở về căn cứ nhận luôn nhiệm vụ bảo vệ chúng tôi.
Địa phương tôi đến hôm nay cũng là nơi tôi hoạt động trước. Cũng lại
những người quen xưa không còn nữa! Người tù đày, người mất tích, người
hy sinh... Cũng lại lớp trẻ mới lên đầy triển vọng, tháo vát, thành thạo, lạc
quan, táo bạo... Nghe giới thiệu tình hình địa phương, tôi thấy rõ bây giờ
địa phương này đã lớn mạnh lên rất nhiều. Mọi mặt tổ chức, trang bị đều
hơn ngày trước. Khí thế của nhân dân cũng đều, cũng vững hơn.
Tôi cố nói với anh em dìu tôi đi ngang qua một con đường đá xanh tôi
thường tới lui trong thời kỳ kháng chiến trước. Lúc bấy giờ đường đào chữ
chi, cầu cống phá sập hết. Nay hố đã lấp, nhưng cỏ mọc ngập đầu, một lối
mòn ngoằn ngoèo ở giữa: địch đã từ lâu không dám bén mảng tới đây. Tôi
len lỏi giữa đám cỏ rậm, lòng bâng khuâng. Nếu anh em không nói thì tôi
