chàng lại có thể đến ở nhà Valia được? Liệu nàng Paulina sẽ nghĩ như thế
nào về chàng?
Nhưng giả thử chẳng có Paulina đi nữa, thì chàng cũng chẳng bao giờ
lại đi tìm an ủi với một người đàn bà giữa lúc mọi sự thân yêu nhất đối với
chàng đang bị nguy cơ có thể bị sụp đổ cả.
Và bằng cách này hay cách nào đi nữa, thì chàng cũng thấy xấu hổ nếu
chấp nhận lời đề nghị của Valia, và với các sĩ quan anh em của chàng là
những người cùng chung các phiên trực với chàng ở nhà ga, rằng đêm nào
chàng cũng đọc, rằng chàng có một cuốn sách – một cuốn sách duy nhất lấy
từ một tủ sách nào đấy trong những cuộc hành quân điên cuồng trong năm
nay, cuốn sách ấy bây giờ theo chàng đi khắp nơi, nó nằm trong ba lô của
chàng.
Thật ra, cuốn sách dầy, hơi nhỏ khổ, đóng bìa mầu xanh, nó là Cuốn 1
bộ Tư bản luận của Karl Marx, giấy hơi vàng và đã mục, ấn bản trong
những năm 1930.
Suốt thời gian năm năm ở đại học, chàng đã chăm chú đọc cuốn sách
thiêng liêng này, và nhiều lần chàng đã đem nó ra khỏi thư viện đại học.
Chàng muốn ghi chú và tóm tắt cuốn sách lại, chàng giữ cuốn sách ấy hết
hạn mượn, là một năm. Nhưng chẳng bao giờ chàng có thì giờ rảnh, chàng
phải dự các cuộc họp, những công tác của Đảng, và dĩ nhiên là có cả những
cuộc khảo nghiệm, các cuộc thi chàng phải chuẩn bị, sửa soạn để thi. Trang
đầu tiên của bản tóm tắt của chàng còn chưa xong, thì chàng đã tới hạn phải
trả cuốn sách lại cho thư viện, rồi đến khoá thi tháng Sáu. Ngay cả lúc các
sinh viên học về kinh tế học thì việc đọc cuốn Tư bản luận hiển nhiên là
thuận tiện nhất, đúng lúc nhất, thì giáo sư cũng lại khuyên các sinh viên là
đừng có đọc cuốn đó – "Các anh các chị sẽ bị sa lầy, sẽ bị chết đuối trong
bộ sách đó!" – giáo sư khuyên các sinh viên tốt hơn hết là nên dành thời giờ
để mà đọc các sách giáo khoa, và nên ôn tập lại các điều ghi chú được trong
