lúc ông giảng dạy. Và thật ra, các sinh viên cũng chỉ có thể làm việc được
như vậy là cùng rồi.
Nhưng bây giờ là mùa thu năm 1941, trong cái xó xa xôi ở bên lề cuộc
đại họạ này, Vassily Zotov đã có thời giờ rảnh để mà đọc cuốn Tư bản luận.
Chàng đọc cuốn sách trong những giờ ngoài giờ làm việc ở văn phòng, khi
chàng không có công tác đặc biệt nào do Đảng giao phó cho. Trọ trong gia
đình nhà Avdeyevs, chàng ngồi trong phòng khách của gia đình này giữa
những cây hoa lương thảo và dứa rừng, bên một chiếc bàn con khập khiễng
và một ngọn đèn dầu (máy điện không đủ sức cung cấp điện cho cả làng).
Tay chàng mân mê trang giấy sần sùi, mắt chàng đọc đoạn văn, mỗi đoạn
chàng đọc ba lần – lần thứ nhất để có được một ý nghĩa về toàn thể đoạn
văn, lần thứ hai là để hiểu rõ vấn đề hơn nữa, và lần cuối cùng là để ghi chú
và nhớ kỹ vào trong đầu thật thứ tự, mạch lạc. Khi các bản thông cáo về
chiến tranh càng có phần đen tối, bi đát, thì chàng lại càng mài miệt cặm
cụi hơn nữa vào cuốn sách dầy khổ nhỏ bìa xanh ấy, và chàng cảm thấy lúc
ấy óc chàng đón nhận được thật đầy đủ văn sách, cất kỹ những ý tưởng vào
trong đầu, mai này chàng có thể sẽ trở thành một tay vô địch, không thể
thua được trong trận đấu ý thức hệ, dù rằng đầy vẫn mới chỉ là cuốn đầu
tiên trong bộ sách Tư bản luận.
Nhưng hầu như chàng không được hưởng đủ những buổi chiều yên
tịnh ấy, và chàng mới chỉ ghi được có một trang giấy thì Antonina Ivanovna
đến khiến chàng không thể đọc sách và ghi chú tiếp được nữa.
Antonia Ivanovna là một người ở trọ trong gia đình nhà Avdeyevs
giống y như chàng. Bà ta là người ở Liski tới đây, và là chủ quán cà phê ở
nhà ga Krechetovka này. Bà ta là một người đàn bà có đầu óc đanh đá lắm,
vì thế nếu công kích bà ta điều gì thì quả là một điều nguy hiểm. Tại quán
cà phê, sau này Zotov mới khám phá ra, khách hàng phải trả một rúp (tại
chỗ cái cửa sổ con con) mới mua được một bát miến lơ thơ vài sợi thả trong
thứ nước lèo trong trong như mắt ma chẳng có tí mỡ tí thịt nào. Bây giờ,
