ra ở đây, có lúc lại ở chỗ khác, và vài quả bom dội xuống đường Ryazan -
Voronezh, làm cho nhà ga Krechetovka cũng bị vạ lây. Chừng mười ngày
trước đây, có hai tên người Đức cuồng điên cưỡi mô tô chạy lạc tới đây, hai
tên xả súng máy bắn xối xả vào ga Krechetovka. Một tên bị hạ, tên còn lại
bỏ chạy, nhưng vụ súng nổ này đã làm cho nhà ga bị thiệt hại nặng, và ông
sĩ quan trách nhiệm về đội phá hoại lúc ấy đang đứng bên cạnh định chuẩn
bị lánh đi nơi khác, đã làm nổ khối thuốc TNT đặt sẵn từ trước, phá tung cả
tháp nước. Vì thế mà bây giờ họ phải gọi đến chuyến tầu sửa chữa, họ sửa
chữa mất ba hôm rồi.
Thật ra, việc chẳng xảy ra ở Krechetovka, nhưng tại sao chiến tranh lại
xảy ra thì đã xảy ra rồi. Trên toàn cõi Âu châu chẳng hề có cách mạng bùng
ra, như điều người ta suy đoán giả thiết. Và chẳng phải chỉ có những người
lính Xô Viết là không xông vào cuộc để ủng hộ cho những đám quần chúng
nổi dậy với cái giá rẻ là vài mạng sống chống lại tất cả các kẻ xâm lăng hợp
một, thay vì thế thì chiến tranh lại đổ xuống đầu chính chúng ta! Liệu chiến
tranh sẽ kéo dài bao lâu? Và, dù khi làm việc ngay ban ngày hoặc khi đêm
xuống lúc trở lại văn phòng, Zotov lúc nào cũng suy nghĩ:"Chiến tranh sẽ
kéo dài bao lâu?" Và khi rời bàn giấy, về ngủ ở nhà trọ, chàng vẫn bật dậy
vào hồi 6 giờ sáng, lúc ấy trong đầu óc tràn đầy hy vọng là cuối cùng sẽ
được nghe bản thông cáo chiến thắng ấy. Nhưng từ cái ống phóng thanh
màu đen ấy vẫn chỉ đổ ra những lời y như cũ về những gì đang xảy ra "ở
vùng lân cận của" Vyazma và Volokolamsk, chàng lạ lùng thấy như có
chiếc kìm lớn vươn ra chực kẹp lấy tim chàng, "Nếu Mạc Tư Khoa mà
cũng đầu hàng nốt thì sao?" Dĩ nhiên không phải là chàng sẽ chỉ không bao
giờ hỏi lớn cái câu hỏi ấy lên (vì như thế nguy hiểm lắm), mà chàng còn
thấy sợ hỏi đến câu hỏi ấy ngay trong tâm tư mình nữa, tâm tư chàng lúc
nào cũng nghĩ tới câu hỏi ấy trong lúc cố làm việc cho thật vất vả để khỏi
nghĩ đến nó.
Tuy thế, câu hỏi ám ảnh ấy cũng chưa phải là câu hỏi chót. Sự đầu
hàng của Mạc Tư Khoa vẫn chưa phải là chỗ hết của chiến tranh. Mạc Tư
