BÊN PHÍA NHÀ SWANN - Trang 157

đường, hai ba cuốn sách, cũng chừng ấy bức họa chứ chẳng nhiếu hơn là
mấy, và ánh trăng khi làn gió hiu hiu từ tuổi thanh xuân của cậu mang tới tận
nơi tôi hương thơm những vườn hoa mà tròng mắt già nua của tôi không
thấy rõ nữa.” Tôi không hiểu rõ lắm là để không đến nhà những người mình
chẳng quen biết, lại cần phải thiết tha với sự độc lập của mình, và vì sao
chuyện ấy lại khiến ta có vẻ một người hoang dã hay một con gấu. Nhưng
điều tôi hiểu đó là Legrandin không hoàn toàn thành thực khi ông bảo rằng
chỉ yêu thích các giáo đường, ánh trăng và tuổi trẻ; ông rất thích những
người ở các tòa lâu đài và trước mặt họ ông quá sợ làm họ mích lòng thành
thử không dám để họ thấy ông có bạn bè là trưởng giả, là con cái các công
chứng viên hoặc nhân viên hối đoái, và nếu như sự thật phải lộ ra, thì thà lộ
ra khi vắng mặt mình, ở xa mình và trong tình thế “khiếm diện”; ông ta là kẻ
chuộng thời thượng. Chắc hẳn ông ta chẳng bao giờ nói gì về những chuyện
này bằng thứ ngôn ngữ mà cha mẹ tôi và bản thân tôi xiết bao ưa thích. Và
nếu tôi hỏi: “Ông có quen biết gia đình Guermantes hay không?”, thì
Legrandin giỏi ăn nói trả lời: “Không, tôi chưa bao giờ muốn quen biết họ.”
Rủi thay Legrandin ấy chỉ trả lời ở địa vị thứ hai, vì một Legrandin khác mà
ông cất giấu kỹ càng trong thâm tâm, mà ông không phô ra, vì tay Legrandin
này biết những câu chuyện nguy hại về Legrandin của chúng tôi, về thói thời
thượng của ông ta, một Legrandin khác đã trả lời mất rồi, trả lời bằng sự tổn
thương nơi ánh mắt, bằng cái nhếch miệng, bằng vẻ trang trọng thái quá
trong giọng điệu đáp lại, bằng hàng ngàn mũi tên mà Legrandin của chúng
tôi chỉ trong giây lát đã bị xiên chi chít và tiều tụy suy nhược như một thánh
Sébastien của thói thời thượng: “Hỡi ôi! cậu làm tôi đau biết mấy, không tôi
không quen biết gia đình Guermantes, cậu đừng khơi dậy nỗi đau lớn của
đời tôi.” Và bởi cái tay Legrandin mất nết này, cái tay Legrandin dọa dẫm
tống tiền này, nếu như không có được ngôn ngữ hay ho của Legrandin kia,
thì lại có miệng lưỡi vô cùng hoạt bát hơn, gồm những điều mà người ta gọi
là “phản xạ”, khi Legrandin giỏi ăn nói muốn bắt Legrandin này im lặng, thì
y đã nói lên mất rồi và ông bạn của chúng tôi tha hồ phiền não về ấn tượng
xấu mà những điều tiết lộ do cái tôi khác của ông ắt đã gây ra, ông chỉ có
thể tìm cách giảm nhẹ ấn tượng ấy mà thôi.