trở ngại, họ quen để tôi đi dạo một mình về phía Méséglise, choàng một tấm
áo tơi rộng che mưa mà tôi vui lòng khoác lên vai, càng vui lòng hơn vì cảm
thấy những đường kẻ sọc nhiều màu khiến Françoise bất bình, đầu óc bác
không sao thu nhận nổi ý tưởng là màu sắc áo quần chẳng dính dáng gì đến
sầu thương tang tóc vả chăng bác chẳng mấy hài lòng về nỗi đau buồn của
chúng tôi trước việc cô tôi qua đời, bởi chúng tôi đã không đãi tiệc tang lớn,
chúng tôi đã không dùng một giọng điệu đặc biệt để nói đến bà, thậm chí đôi
khi tôi còn hát lầm rầm. Tôi tin chắc rằng giá như trong một cuốn sách – và
ở điểm này bản thân tôi cũng rất giống Françoise – thì quan niệm về tang
chế theo như Bài ca Roland
và theo như cổng chính nhà thờ Thánh-André-
Đồng-Ruộng có lẽ đã khiến tôi có thiện cảm. Nhưng hễ Françoise ở gần tôi,
là ma xui quỷ khiến tôi mong bác nổi giận, tôi vin vào một cớ nhỏ nhặt nhất
để bảo bác rằng tôi thương tiếc cô tôi vì đó là một phụ nữ nhân hậu, bất kể
những điều kỳ cục tức cười của bà, chứ không hề vì đó là cô của tôi, rằng bà
có thể là cô của tôi mà tôi vẫn thấy là khả ố, mà cái chết vẫn chẳng khiến tôi
buồn phiền chút nào, những lời lẽ giá như ở trong một cuốn sách thì tôi sẽ
thấy là ngu xuẩn.
Nếu như lúc đó Françoise, giống như một thi nhân lòng dạt dào những
ý tưởng mơ hồ về nỗi đau buồn, về những kỷ niệm gia đình, thoái thác vì
không thể đối đáp lại lý thuyết của tôi và bảo: “Tôi không biết dãi bày”, thì
tôi đắc thắng trước lời thú nhận ấy với một lẽ thường châm biếm và thô bạo
xứng với bác sĩ Percepied; còn nếu bác nói thêm: “Dù sao mặc lòng bà cũng
là họ hàng thân tích; bao giờ ta cũng phải kính trọng họ hàng thân tích”, thì
tôi nhún vai tự nhủ: “Mình rõ thật hay hớm, lại đi tranh luận với một người
đàn bà thất học dùng từ ngữ sai bét”, như vậy là để nhận định về Françoise
tôi hùa theo quan điểm nhỏ nhen ti tiện của những người mà những ai khinh
bỉ họ nhất trong khi suy ngẫm một cách công bằng vô tư, lại rất có thể sắm
vai họ khi diễn một trong những cảnh đời thông tục.
Những cuộc dạo chơi của tôi vào mùa thu ấy càng dễ chịu hơn vì tôi
thường đi dạo sau nhiều giờ vùi đầu vào sách. Khi thấy mệt mỏi vì đã đọc
suốt buổi sáng trong phòng, tôi khoác áo tơi lên vai và ra ngoài: thân thể
