sâu xuống thành hình kim tự tháp theo chiều cao của hai tầng gác, một phần
lát gỗ đào hoa tâm, nơi mà ngay từ giây phút đầu, tôi đã bị ngộ độc về tinh
thần do mùi lạ của rễ hương bài, và tin chắc có sự thù nghịch của các rèm
cửa màu tím cùng sự hờ hững láo xược của chiếc đồng hồ treo tường cứ kêu
quang quác như thể tôi không có mặt trong phòng; – căn phòng nơi mà một
cái gương đứng bốn góc kỳ quái và tàn nhẫn, ngăn chéo một trong những
góc phòng, tạo ra một vị trí không hề báo trước, đập thẳng vào trường thị lực
quen thuộc vốn trọn vẹn một cách êm ái của tôi; – căn phòng nơi mà trong
khi bản thân tôi nằm dài trên giường, mắt nhìn lên, tai lo lắng, mũi khó chịu,
tim đập mạnh, thì suy tưởng của tôi đã phải đau đớn suốt nhiều đêm khắc
nghiệt, để hàng giờ liền cố gắng tìm cách tự phân tách mình, cố rướn lên
theo chiều cao để có được chính xác hình thù căn buồng và lấp đầy đến tận
đỉnh cái hình phễu khổng lồ của nó: cứ như vậy cho đến khi thói quen biến
đổi màu rèm cửa, khiến đồng hồ im tiếng, dạy lòng thương cho cái gương
chếch và độc ác, giấu kín nếu không thì cũng là đuổi hẳn mùi của rễ hương
bài và giảm đi khá nhiều chiều cao rõ rệt của trần nhà. Thói quen! Chuyên
gia quy hoạch khéo léo nhưng vô cùng chậm chạp thường bắt đầu bằng việc
buộc đầu óc chúng ta phải khốn khổ hàng tuần trong một nơi ở tạm thời,
nhưng dù sao cũng sung sướng khi tìm thấy nơi ở ấy, bởi nếu không có thói
quen và chỉ có phương tiện của riêng mình, đầu óc sẽ bất lực trong việc làm
cho một nơi ở trở nên dễ chịu.
Chắc là bây giờ tôi đã tỉnh hẳn, cơ thể tôi đã chuyển hướng một lần
cuối, và thiên thần nhân từ của sự xác thực đã làm mọi thứ dừng lại quanh
tôi, để tôi nằm dưới chăn, trong phòng tôi, và đặt vào gần đúng chỗ, trong
bóng tối, cái tủ có ngăn kéo cùng với bàn giấy, lò sưởi của tôi, cửa sổ trông
ra phố và hai cửa ra vào. Nhưng dẫu có biết rằng tôi đang không ở trong
những ngôi nhà mà trạng thái chưa tỉnh đã cho tôi thấy trong giây lát, nếu
không phải là hình ảnh rõ rệt, thì chí ít cũng là sự hiện diện khả dĩ của
những ngôi nhà ấy, cũng chỉ tổ uổng công vô ích, bởi hồi ức của tôi đã được
khởi động; thông thường tôi không tìm cách ngủ lại ngay; phần lớn thời gian
trong đêm, tôi tìm cách nhớ lại cuộc sống xưa kia của chúng tôi ở Combray,
nơi nhà bà cô tôi, hay ở Balbec, Paris, Doncières, Venice, cả những nơi khác
