trời, mọi người rút vào căn phòng khách nhỏ. Mọi người, trừ bà tôi, bà cho
rằng “thật tội nghiệp khi ở vùng nông thôn mà bị nhốt trong nhà”, bà luôn
tranh luận với cha tôi vào những ngày mưa quá to, bởi ông bắt tôi vào đọc
sách trong phòng đáng lẽ phải ở ngoài trời. “Không phải nhờ thế mà các con
sẽ làm cho nó khỏe mạnh và có nghị lực đâu, bà buồn bã nói, nhất là khi
thằng bé rất cần khỏe mạnh lên và có ý chí”. Cha tôi nhún vai rồi xem phong
vũ biểu bởi ông thích môn khí tượng học, trong khi đó mẹ tôi tránh không
làm ồn, để khỏi làm phiền ông, bà nhìn ông kính trọng và trìu mến, nhưng
bà cũng không nhìn chăm chú quá để khỏi tìm cách hiểu thấu bí mật những
điều ưu việt của ông. Nhưng còn bà tôi, trong mọi thời tiết, ngay cả khi mưa
tầm tã và Françoise đã vội vàng khiêng vào nhà những chiếc ghế bành mây
quý giá vì sợ chúng bị ướt, người ta vẫn thấy bà trong khu vườn trống đang
bị gió mưa vùi dập, bà hất những lọn tóc hoa râm lộn xộn để vầng trán thấm
nhiều hơn mưa gió mát lành. Bà nói: “Ôi, cuối cùng thì cũng thở được!” rồi
bà dạo khắp các lối đi đẫm nước – theo bà các con đường này quá ư cân
xứng, người làm vườn mới đến thiếu hẳn ý thức về thiên nhiên, còn ngay từ
sáng cha tôi đã hỏi bác ta xem liệu thời tiết có ổn hơn không – bước đi ngắn,
hăng hái và lật bật của bà tôi là do các xúc cảm mỗi lúc một khác trong tâm
hồn bà, các xúc cảm gây ra bởi niềm say cơn dông, bởi sức mạnh của phép
vệ sinh, bởi sự ngu xuẩn trong việc giáo dục tôi – hơn là do ý muốn bà tôi
không hề biết đến là giữ cho chiếc váy màu mận khỏi bị lấm bùn lên tận trên
cao, vốn là niềm tuyệt vọng và vấn đề đối với người hầu phòng của bà.
Khi bà tôi dạo quanh vườn sau bữa ăn tối, chỉ duy một điều có thể
khiến bà tôi trở vào, đó là lúc – vào một trong những thời điểm mà vòng
quay của cuộc dạo định kỳ đưa bà tôi về, như một con côn trùng, đến trước
ánh đèn của phòng khách nhỏ, nơi rượu mùi đã được dọn ra trên bàn chơi
bài – bà cô tôi kêu lên: “Bathilde này! Đến ngăn chồng em đừng uống cô
nhắc nữa!” Quả nhiên, để trêu bà tôi (bà tôi đã đem lại trong gia đình nội
của tôi một tinh thần khác hẳn tới mức tất cả mọi người đều trêu chọc và gây
phiền hà cho bà), bởi ông tôi bị cấm không được uống rượu, nên bà cô tôi đã
cho ông uống vài giọt. Bà tội nghiệp của tôi trở vào, tha thiết xin chồng
đừng uống cô nhắc; ông tôi nổi giận, rồi vẫn uống vài ngụm; và bà tôi lại trở
