Tôi luôn có sẵn trong tay một bản đồ Paris mà nhờ nó ta có thể nhận ra
con phố ông bà Swann ở, nên nó trở thành cả một báu vật đối với tôi. Và do
thích thú, cũng do thủy chung theo kiểu hiệp sĩ, chẳng cơn cớ gì, tôi cũng
xướng cái tên phố ấy lên, đến nỗi cha tôi, vốn cũng như mẹ và bà, không
biết về mối tình tôi, bèn hỏi:
“Mà sao con cứ luôn miệng nói về cái phố ấy, nó có gì đặc biệt đâu,
đành rằng ở đấy rất dễ chịu vì ở sát cạnh Rừng Boulogne, nhưng còn có
hàng chục phố như thế ấy chứ.”
Tôi cứ gắng tìm mọi cớ để cha mẹ tôi xướng lên cái tên của Swann:
chắc chắn là tôi lặp lại cái tên ấy hoài trong tâm tưởng, nhưng tôi còn có nhu
cầu nghe âm vang tuyệt diệu của nó là được thấy tấu lên cái thứ nhạc mà
việc đọc thầm không khiến tôi thỏa mãn. Vả chăng cái tên Swann mà tôi
từng biết lâu lắm rồi, giờ đây đối với tôi, giống như trường hợp một số
người mắc chứng quên tịt những từ thông dụng nhất, nó lại trở thành một cái
tên mới. Nó cứ thường trực trong trí tôi thế nhưng chẳng thể trở thành quen
thuộc. Tôi dỡ nó ra, đánh vần từng chữ, chính tả của nó đối với tôi là một
bất ngờ. Và đồng thời với việc chẳng còn quen thuộc, nó cũng thôi luôn
không có vẻ gì là vô tội nữa. Niềm vui khi nghe thấy cái tên ấy, tôi thấy ra
chừng nặng tội đến nỗi tôi thấy hình như người ta đoán ra ý nghĩ của tôi và
chuyển hướng trò chuyện nếu tôi tìm cách gợi tới chuyện đó. Tôi cứ xoáy
vào những đề tài còn liên quan tới Gilberte, tôi cứ lải nhải mãi những lời lẽ
giống nhau, và dẫu tôi biết rõ rằng chẳng qua đấy là lời lẽ – những lời thốt
lên khi ở xa cô, chẳng được cô nghe thấy, những lời lẽ chẳng có phép mầu gì
cứ lặp lại điều đã hiện hữu, nhưng chẳng thể thay đổi nó – vậy mà tôi lại
thấy rằng cứ vày vò, nhào đi nhào lại mãi những gì kế cận với Gilberte như
vậy, có khi tôi vắt ra được một chút gì may mắn chăng. Tôi nói lại với cha
mẹ rằng Gilberte rất mến cô giáo của mình, cứ như thể cái câu được phát
ngôn tới lần thứ một trăm ấy rốt cuộc sẽ mang lại hiệu quả là Gilberte đột
ngột bước vào để mãi mãi sống cùng chúng tôi. Tôi nhắc lại lời khen của bà
già hay đọc tờ Débats (tôi bịa ra với cha mẹ rằng đó là một phu nhân đại sứ
hoặc có thể là một công nương cũng nên) và tôi cứ tiếp tục ngợi ca sắc đẹp,
