khác nhau để đưa chúng vào một tiết tấu đều đặn, bà truyền vào chất văn
xuôi quá ư tầm thường ấy một dạng sức sống giàu xúc cảm và liên tục.
Xoa dịu được nỗi hối hận, tôi để mình nhập vào cái đêm êm ái đó khi
có mẹ tôi bên cạnh. Lúc ấy tôi đã biết rằng một đêm như vậy sẽ không bao
giờ còn trở lại; và rằng cái ước muốn lớn nhất tôi có thể có trên đời này, giữ
mẹ tôi bên cạnh mình trong nhũng giờ đêm buồn bã quá là ngược với các tất
yếu của cuộc sống và mong đợi của mọi người, nên riêng việc đêm nay nó
được phép thành sự thật chỉ có thể là giả tạo và đặc biệt. Ngày mai các nỗi lo
âu của tôi rồi sẽ trở lại và mẹ chắc sẽ không ở đây nữa. Nhưng vào lúc các lo
âu của tôi đã dịu di, tôi không còn hiểu chúng nữa; vả chăng tối mai hãy còn
xa vời; tôi tự nhủ rằng tôi sẽ còn thời gian nghĩ lại, cho dù thời gian đó
chẳng mang cho tôi thêm chút quyền nào, rằng đây là những việc chẳng phụ
thuộc vào ý muốn của tôi và chỉ có khoảng cách còn ngăn chúng với tôi là
khiến tôi thấy chúng còn có thể tránh được.
• • •
Cứ như vậy trong một thời gian dài, hễ ban đêm tỉnh dậy, nhớ tới Combray,
bao giờ tôi cũng chỉ nhớ được cái vạt sáng ấy, nổi bật lên giữa những
khoảng tối mơ hồ, tựa như những vạt cháy rực lên do một quả pháo Bengale
hoặc do luồng điện nào đó chiếu thành vệt trong một tòa nhà mà các phần
khác vẫn chìm trong đêm: phía dưới khá rộng, phòng khách nhỏ, rồi phòng
ăn, đoạn đầu của lối đi tối, ông Swann thường đến từ đó, tác giả bất tự giác
của các nỗi sầu muộn của tôi, rồi tiền sảnh từ đấy tôi đi tới bậc thang đầu
tiên, leo lên thật tàn nhẫn biết bao nhiêu đối với tôi, thang gác cũng là chóp
hẹp của hình tháp lệch đó; và, trên đỉnh, phòng ngủ của tôi với cái hành lang
nhỏ có cửa kính để mẹ đi vào; nói tóm lại, cứ vào đúng giờ ấy là lại nhìn
thấy, tách riêng ra khỏi mọi thứ xung quanh, nổi bật một mình trong bóng
tối, cảnh trí nhất thiết phải có của bi kịch lúc tôi cởi áo ngoài (giống in cảnh
trí người ta thường thấy chỉ dẫn ở đầu các vở cũ trong các màn diễn tỉnh lẻ);
