mĩm, tên gọi là madeleine nhỏ, chúng như được đúc trong một cái vỏ ốc
Saint-Jacques có khía. Một lúc sau, lòng nặng trĩu vì đã qua một ngày buồn
tẻ và trước viễn cảnh ngày hôm sau sẽ u ám, như một cái máy, tôi đưa lên
môi một thìa nước trà trong đó ngâm mềm một mẩu bánh madeleine. Nhưng
ngay đúng giây lát mà hớp nước lẫn với vụn bánh ga tô chạm vào vòm
miệng tôi, tôi bỗng rùng mình, chăm chú vào điều kỳ lạ đang diễn ra trong
tôi. Một niềm vui thích tuyệt vời lan tỏa trong tôi, tách biệt, không hề gắn
với khái niệm về nguyên nhân của nó. Niềm vui đó lập tức khiến mọi nỗi
thăng trầm trong cuộc sống trở nên hoàn toàn không quan trọng, các tai họa
trở nên vô hại, và sự ngắn ngủi của cuộc đời trở nên hão huyền, giống in
như tác động của tình yêu, bằng cách khiến cho con người tôi tràn ngập một
tinh chất quý giá: hay nói đúng hơn, tính chất đó không phải ở trong tôi, nó
chính là tôi. Tôi không còn cảm thấy mình tầm thường, vớ vẩn và dễ tiêu
vong. Từ đâu có thể đến với tôi một niềm vui thích nhường ấy? Tôi cảm
thấy nó gắn liền với vị trà và bánh, nhưng nó lại vượt xa vô tận cái đó và
không cùng một bản chất. Nó từ đâu đến? Nó có nghĩa gì? Nắm bắt nó ở
đâu? Tôi uống thêm một ngụm nữa cũng chẳng mang lại gì thêm cho tôi, rồi
ngụm thứ ba lại còn kém hơn nữa. Đã đến lúc tôi phải dừng lại, tác dụng của
trà đã có vẻ giảm đi. Rõ ràng chân lý tôi đang tìm không phải ở trong nó mà
ở trong tôi. Trà đã đánh thức chân lý trong tôi, nhưng không hay biết gì về
nó, và chỉ có thể lặp lại tới vô tận, với hiệu lực ngày càng kém, vẫn lời
chứng ấy, mà tôi đã không lý giải được, mà ít nhất tôi vẫn muốn đòi lại và
tìm thấy lại nguyên vẹn, tùy tôi sử dụng, như ban nãy, để làm sáng tỏ hoàn
toàn. Tôi đặt tách xuống và quay về với trí óc tôi. Nó phải tìm ra sự thật.
Nhưng bằng cách nào? Thật mông lung mỗi khi trí óc cảm thấy bị vượt qua
bởi chính nó; khi chính nó, kẻ đi tìm, cũng là toàn bộ xứ sở tối tăm nơi nó
phải tìm tòi và là nơi cả hành trang của nó cũng chẳng giúp gì được nó. Tìm
tòi ư? không chỉ thế: mà sáng tạo. Nó đang đứng trước một cái gì đó chưa
tồn tại mà chỉ một mình nó hiện thực hóa được, rồì đưa vào ánh sáng của
mình.
Và tôi lại bắt đầu tự hỏi xem trạng thái mới mẻ này có thể là cái gì, nó
chẳng mang lại cho tôi bằng chứng lô gíc nào, thay vào đó là sự hiển nhiên
