thức ăn lên cho mình ngày hôm ấy. Bà đeo kính vào, đọc tranh: Ali Baba và
bốn mươi tên cướp, Aladin hay Cây Đèn thần, và mỉm cười bảo: “Hay lắm,
hay lắm.”
“Hay là cháu đến hiệu Camus… Françoise nói khi thấy cô tôi sẽ không
phái bác đi nữa.”
“Không đâu, không cần mất công nữa đâu, chắc chắn là cô Pupin rồi.
Françoise tội nghiệp, ta lấy làm tiếc đã gọi bác lên chẳng để làm gì.”
Nhưng cô tôi biết rõ không phải bà rung chuông gọi Françoise chẳng để
làm gì, bởi vì, ở Combray, một người “không hề quen” là một sinh thể cũng
khó tin như một vị thần trong huyền thoại, và thực tế mọi người nhớ rằng,
mỗi lần trên phố Saint-Esprit hay trên quảng trường mà xảy ra một trong
những sự xuất hiện gây sững sờ như thế, thì những tìm tòi được dẫn dắt
khéo léo thể nào cũng đưa được nhân vật thần kỳ về với kích thước của một
“người quen biết”, hoặc đích thân biết, hoặc biết một cách trừu tượng, qua lý
lịch, theo tư cách là có họ hàng ở cấp độ này nọ với dân Combray. Đó là con
trai bà Sauton đi nghĩa vụ quân sự về, cháu gái tu viện trưởng Perdreau học
xong trường nữ sinh ký túc tại tu viện, anh trai cha xứ, viên chức thu thuế ở
Châteaudun vừa về hưu hoặc đến chơi trong kỳ nghỉ lễ. Nhìn thấy họ mọi
người đã xúc động tưởng rằng ở Combray có những người mà ta không hề
quen chỉ là vì chưa nhớ ra hoặc chưa nhận dạng dược họ ngay tức khắc. Ấy
vậy mà, bà Sauton và cha xứ đã báo trước từ lâu rằng họ chờ đợi “du khách”
của mình. Buổi tối, khi về nhà, tôi lên gác kể lại cho cô tôi cuộc dạo chơi
của chúng tôi, nếu tôi bất cẩn bảo rằng chúng tôi đã gặp ở gần Cầu Cũ, một
người đàn ông mà ông tôi không quen biết: “Một người đàn ông mà ông
cháu không hề quen biết, bà kêu lên. A! cô rất tin cháu đấy!” Tuy nhiên bà
hơi xúc động vì tin này, và muốn biết rõ sự thực, nên ông tôi được triệu đến.
“Cậu ơi, cậu đã gặp ai ở gần Cầu Cũ thế? một người đàn ông mà cậu không
hề quen biết ư? – Biết chứ, ông tôi trả lời, đấy là Prosper, em trai người làm
vườn cho bà Bouilleboeuf. – À! thế ạ”, cô tôi yên tâm nói; và hơi đỏ mặt,
vừa nhún vai với một nụ cười mỉa mai, vừa nói thêm: “Tóm lại nó bảo cháu
rằng cậu đã gặp một người đàn ông cậu không hề quen biết!” Và mọi người
