Nhà thơ đã sáng mắt ra. Về phương diện công dân, sáng tạo, đời
sống.
Thời nay, khi thỉnh thoảng các dòng thơ ca ngợi chủ nghĩa cộng
sản của Maiakovski được trích dẫn trên báo chí nước ta, tôi muốn
lưu ý bạn đọc về hồi ức của họa sĩ Iu. P. Annenkov, một người thuộc
làn sóng rời bỏ Liên Xô đầu tiên. Iu. P. Annenkov là một trong số ít
người mà khi ra nước ngoài Maiakovski trò chuyện tuyệt đối thành
thật, không phải nhìn trước ngó sau, không sợ những câu nói thật của
mình ít nhiều sẽ bị công bố. Iu. P. Annenkov đã không phụ lòng
nhà thơ. Nhiều năm sau cái chết của Maiakovski, Iu. P. Annenkov
mới kể với người cùng thời về những buổi chuyện trò thành thật hồi
xưa giữa mình với nhà thơ.
Hồi ký điềm tĩnh của Iu. P. Annenkov đem tới cho ta thấy
những nỗi đau công dân và nỗi dằn vặt sáng tác của nhà thơ trước
khi xảy ra bi kịch. Đây, một đoạn:
“Thất vọng nặng nề mà Maiakovski cảm thấy và kể với tôi ở
Paris là… chủ nghĩa cộng sản, tư tưởng cộng sản chủ nghĩa, lý tưởng
cộng sản là một chuyện; còn đảng cộng sản, một chính đảng có tổ
chức rất mạnh, với đủ mọi biện pháp hành chính và bị lãnh đạo bởi
những người chỉ chăm chăm dùng quyền lực phục vụ lợi ích cá nhân,
thì lại là một chuyện khác hẳn. Maiakovski hiểu rằng có thể làm một
người cộng sản 'trong sạch đúng nghĩa', nhưng lại ở ngoài đảng và ở
trong tình trạng bất lực”.
Tương ứng với đoạn trên, có bốn dòng thơ của Maiakovski trong
bản nháp bài “ Hoàng đế ” (năm 1928):
Chúng ta quay ngoặt bước chạy của lịch sử,
