310
nó. Chúng tôi trở nên bị sở hữu. Năng lượng không biết
nào đó đi vào, ca hát, nhảy múa trong chúng tôi. Chúng
tôi không biết nó là gì.” Khi một hoạ sĩ mất hút trong bức
tranh của mình, người đó hoàn toàn bị mất hút trong bức
tranh của mình, bản ngã của người đó biến mất. Có thể
chỉ trong vài khoảnh khắc, nhưng trong những khoảnh
khắc vô ngã Thượng đế vẽ qua người đó.
Nếu bạn tham gia vào trong Thượng đế, Thượng đế
tham gia vào trong bạn. Nghệ thuật là dạng vô ý thức của
tôn giáo. Tôn giáo là nghệ thuật có ý thức. Nghệ thuật là
dường như bạn có tính tôn giáo trong giấc mơ, nhưng nó
đang chỉ đúng hướng. Nghệ sĩ là chỗ gần nhất với tôn
giáo. Nhưng điều đó không được hiểu theo cách đó. Bạn
không nghĩ về nhà thơ như người có tính tôn giáo hay hoạ
sĩ có tính tôn giáo; tương phản lại, nếu ai đó nhịn ăn,
hành hạ thân thể người đó, làm cho con người họ xấu đi,
bạn bắt đầu nghĩ rằng người đó có tính tôn giáo. Người
đó đơn giản là bạo hành với bản thân người đó. Người đó
chỉ tự tử, người đó thần kinh, và bạn coi người đó có tính
tôn giáo.
Người thần kinh trở thành mahatmas: họ được kính
trọng và tôn thờ như thánh; họ không có tính tôn giáo
chút nào. Khác biệt giữa cái gọi là thánh nhân và sát nhân
là không mấy. Kẻ sát nhân sát hại ai đó khác, còn cái gọi
là thánh nhân sát hại bản thân mình. Nhưng cả hai đều
làm cùng một việc: cả hai đều bạo hành, cả hai đều có
tính huỷ diệt. Và bất kì khi nào bạn có tính huỷ diệt bạn
đều ở xa nhất khỏi Thượng đế, bởi vì Thượng đế là tính
sáng tạo. Với tôi, thẩm mĩ là lân cận gần nhất của tính tôn
giáo, không phải đạo đức.
Lenin tương truyền đã nói, “Đạo đức sẽ là thẩm mĩ
của tương lai.” Tôi nói không, chính điều tương phản lại:
thẩm mĩ sẽ là đạo đức của tương lai. Cái đẹp sẽ là chân lí
