397
không cái gì đã bao giờ thay đổi. Ở đó nó tất cả là một.
Thời gian là hiện tượng ngoại vi. Ở trung tâm không có
thời gian, không thay đổi, không chuyển động. Tất cả đều
vĩnh hằng ở đó.
Nhìn ra vấn đề đi - và đối thoại này xảy ra vào lúc
Ninakawa sắp chết. Đây không phải là những điều được
thảo luận vào lúc chết. Vào lúc chết mọi người cố giúp
người này, an ủi người đó, “Anh không chết đâu. Ai nói
anh chết? Anh vẫn tiếp tục sống.” Ngay cả khi họ biết -
bác sĩ đã nói, “Bây giờ mọi thứ đều kết thúc và không cái
gì có thể được làm thêm nữa” - thế nữa gia đình vẫn giả
vờ rằng bạn sẽ không chết. Gia đình vẫn giúp cho giấc
mơ này còn lại lâu thêm chút ít, và gia đình cứ hi vọng
phép màu nào đó sẽ xảy ra và người này sẽ được cứu.
Đối thoại này là hay vô cùng: khi ai đó sắp chết, tốt
hơn cả là làm cho người đó nhận biết rằng cái chết đã tới.
Thực ra tốt hơn cả là làm cho mọi người đều nhận biết -
dù cái chết đã tới hôm nay hay không, dù nó sẽ tới ngày
mai hay ngày kia đều không thành vấn đề: nó sắp tới. Một
điều là chắc chắn, rằng nó đang tới. Trong cuộc sống chỉ
duy nhất một điều là chắc chắn, và đó là cái chết, cho nên
tốt hơn cả là nói về nó từ chính lúc bắt đầu.
Trong các nền văn hoá cổ đại mọi đứa trẻ đều được
làm cho nhận biết về chết. Chính nền tảng của bạn nên
được làm ra dựa trên nhận biết đó về chết. Người nhận
biết về chết sẽ chắc chắn trở nên nhận biết về sống, và
người không nhận biết về chết sẽ vẫn còn không nhận
biết về sống nữa - bởi vì sống và chết là hai mặt của cùng
một đồng tiền.
Ikkyu nói, “Nếu ông nghĩ....” - nhưng nhớ lấy, ông
ấy dùng từ ‘nếu’ bởi vì ông ấy biết, ông ấy biết người
này, Ninakawa. Ông ấy có thể thấy xuyên thấu, người này
