Khi quyết định dịch cái đầu đề thành một chữ Biển duy nhất như trong
nguyên tác, tôi cũng vẫn bị con sâu nho thuở thiếu thời ấy ám ảnh. Trên
những tay nho xoắn xuýt kia, nó dịch chuyển thật đường bệ. Toàn bộ tấm
thân nó trở thành những đợt sóng có nhịp điệu hẳn hoi, và cái lung linh của
nắng sáng trước giờ báo động đã cộng hưởng cái nhịp điệu ấy trong tâm trí
tôi thành âm thanh rào rạt mênh mông của sóng biển, cái vùng biển Quảng
Ninh mà hồi ấy năm nào tôi cũng xách đèn đất đi ủng vác gỗ vào chống
hầm lò vài ba tháng. Thấy biển trong bước đi của con sâu nho, tôi mới hiểu
tại sao ta có thể thấy toàn bộ thế giới trong một mảy bụi và ngược lại. Hệt
như khi đọc cuốn sách này, vì mỗi một chi tiết tưởng chừng rất nhỏ nhặt
của nó cũng làm tôi rung động tận tâm can với những suy niệm về toàn bộ
cuộc nhân sinh. Mà John Banville có cái phép riêng của ông để làm ta phải
rung động một cách thật đường bệ, im ắng, giản dị, tất yếu, trong vắt, xanh
mướt, căng mọng, xa lạ mà thật gần gụi, như con sâu nho đang đi trong
nắng trước giờ báo động ấy của tôi vậy. Chỉ có cái Đẹp mới làm ta rung
động kiểu như thế, lúc đầu nó lan tỏa như những vòng sóng khi ta ném một
hòn sỏi xuống mặt hồ phẳng lặng, nhưng sau này, ta mới giật mình khi thấy
đáy hồ đã hằn sâu những nếp rung động ấy, và cho dù ngàn vạn lớp bùn sẽ
trùm lấp lên chúng theo năm tháng, chúng sẽ mãi mãi ở đó, thành một tầng
hóa thạch ghi dấu cái rung động ban đầu ấy của ta. Cái giật gân tân kì
không thể làm được chuyện này.
Nói đến cái Đẹp. Hơn một thế kỷ qua người ta đã không còn đi tìm cái
Đẹp nữa. Văn nghệ sỹ thấy xấu hổ nếu tác phẩm của mình bị gọi là đẹp.
Người ta chỉ tôn vinh những gì mạnh mẽ khủng khiếp làm cho người xem
người đọc phải choáng váng, thậm chí nôn ọe. Tôi thích John Banville, vì
một lần trả lời phỏng vấn ông có bảo ông không xấu hổ khi nói đến cái
Đẹp. Nhưng cái phép văn chương của ông để mang cái Đẹp đến với người
đọc là gì vậy? Tôi đã tự nhủ thế mỗi khi đọc xong một vài trang, và rất
buồn thấy mình không đủ kiến văn để tìm ra một câu trả lời xác đáng.
