ý nghĩa ban sơ độc đáo kia, chứ không phải là tìm một từ cổ để giữ cái hình
thức ngôn ngữ của nguyên tác. John Banville không có ý làm dáng với lối
dùng chữ của ông, mà chỉ muốn mỗi con chữ phải nói được nhiều nhất cái
mà ông muốn nói. Vậy thì tôi cũng nên như vậy, hiểu và cảm câu văn của
ông thế nào, tôi hãy cứ cố diễn đạt cho hết bằng những từ Việt mà tôi tin
rằng có hiệu quả nhất. Trong dịch thuật cũng như hội họa, hồn vía quyết
định hình thức, ‘khí vận sinh động’ là phép tắc đầu tiên.
Nói đến hội họa, quả là khi đọc The Sea, tôi có cảm giác như đang xem
một bức tranh cổ điển phương Tây, hoặc chính xác hơn, như đang lang
thang trong những gian sảnh giành cho hội họa tây phương thế kỷ 19 của
bảo tàng Louvre ở Paris hoặc MET ở New York vậy. Trong Biển, John
Banville chỉ đưa ra những cảnh trí cụ thể, như những bức tranh, và hầu như
không có những đoạn văn tóm tắt để kết nối những cảnh trí ấy. Người đọc
cảm thấy như được hoàn toàn một mình lang thang từ bức tranh này sang
bức tranh kia, không cần ai giảng dải, dẫn dắt, mà tự mình đắm chìm trong
vẻ đẹp tự thân của những bức tranh ấy, chẳng thắc mắc đến chuyện chúng
có ý nghĩa gì hay không nữa. Thử tưởng tượng mà xem, khi ta ngắm một
bức tĩnh vật, hoặc phong cảnh, hoặc chân dung, cái hớp hồn ta đầu tiên và
cuối cùng là sự sống rất thuyết phục của bức tranh ấy và tất cả những chi
tiết của nó, ta đâu có đặt câu hỏi nó có ý nghĩa gì không khi ngây ngất
trước vẻ đẹp của nó. Cũng như khi ta ngồi một mình trước cảnh hoàng hôn
lộng lẫy trên hồ nước mênh mông, ta có bắt hoàng hôn phải có ý nghĩa gì
đâu, ngay lúc ấy. Với một người đàn bà đẹp cũng vậy thôi. Ý nghĩa là do ta
gán cho mọi vật, kể cả bản thân mình, nếu ta trống rỗng thì chẳng có gì có
ý nghĩa hết. Bạn cứ đọc cuốn sách này đi đã, rồi bạn sẽ hiểu tôi đang nói gì.
Đọc The Sea, cái giọng văn đầy tiết tấu, trau chuốt mà vẫn mộc mạc tự
nhiên của tác giả còn khiến tôi có cảm giác như mình đang được nghe một
bản hòa tấu viết cho vĩ cầm và dàn nhạc của một bậc thầy như Brahm hoặc
Barber. Có những đoạn vĩ cầm một mình đi giai điệu chính tưởng chừng
