BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 16

Đệ tam linh là qui tức con rùa: là loài sinh vật có mai, bò sát, đầu đen, cổ
rút, có thể nhịn ăn mà vẫn sống.
Cù Lao Rùa tại xã Thạnh Hội còn gọi là cù lao Nhựt Thạnh, nơi mà tôi đã
chạy giặc Pháp rồi giặc Nhật về đó hồi mới 4 tuổi, ngó qua Tân Triều là
quê ngoại của tôi, và cũng là quê ngoại của Nam Phương Hoàng Hậu, hiện
tại ngôi nhà thờ từ đường còn miếng đá có khắc tên gia đình ông ngoại của
bà là ông Lê Phát Đạt. Biên Hoà nổi tiếng nhờ bưởi Tân Triều, Cù lao Rùa
có lò che do trâu kéo (lò đường) mà nơi đó, tôi tập trận cờ lau, thưởng thức
mía lùi và kẹo kéo từ đường mật ngay tại cây cột bóng lưởng của lò che. Ở
phía Bồng Giang (Sông Cái) thuộc quận Tân Uyên, được chánh sử ghi là
đảo Qui Dự, nguyên là một gò đất nổi, trên có huyền vũ gồm một rừng cổ
thọ, mà ngọn cây họp thành hai chòm như hai cái vung úp, cái lớn cao, cái
nhỏ thấp, gần nhau, ở xa trông rõ là hình con linh qui khổng lồ, có đủ mai
và quay đầu về hướng tây bắc nằm trên sông Phước Long. Hiện giờ hai
chòm cây hình rùa không còn, vì đã bị đốn mất vào khoảng năm 1948, khi
quân đội Pháp đến đóng đồn.
Phía bắc đảo Qui Dự (đối diện ấp Tân Llương xã Phước Thành) là gò
Thạch hHa, có loại đá đen, khi nắng chiếu, bắn ra tia hỏa quang, lấp lánh
như sao bay. Thêm nữa, dưới gò đất là bụng rùa, đồng bào Thạnh Hội đào
được rất nhiều đá bén, và Cồn Gáo, đá hình lưỡi tầm sét có khả năng trị sốt
và làm kinh, mà huyền thoại mê tín cho rằng thần qui giữ kho vũ khí của
Lôi Thần.
Một ngọn núi ở vào mạn bắc, trên ngọn Tiểu Giang (Sông Bé), dưới chân
có hai tảng đá thật lớn, nằm khít nhau, trông giống hình rùa trong lòng
sông.
Vị thế nằm của đá, tùy mực nước lên xuống và phía đứng, mà trông thấy
rùa nằm ngang hay xuôi. Tương truyền rùa di chuyển để cản nước hoặc cho
xuôi dòng. Thổ dân và các nhà khai thác lâm sản xem hiện tượng đó mà
chiêm nghiệm, dự đoán nạn nước tràn ngập dưới đồng bằng.
Được sử ghi với danh xưng "Thần qui sơn" và "Thọ sơn" (rùa sống lâu).
Người địa phương gọi là Núi Ba Ba.
Linh vật thứ ba được phó cho đội kinh và đội bia trong các đền thờ.