BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 161

Tại Toulouse, Tạ Thu Thâu vui mừng gặp lại được học trò cũ Nguyễn Ngọc
Minh với cái tên mới là Trần Văn Giàu. Thâu đã đối đãi hết lòng với Trần
Văn Giàu, coi Giàu như em út vì nhân thấy Giàu khi đi dự hội sinh viên đã
thao thao cải rất hăng, lỗi lạc hơn cả các bậc đàn anh đang học cỡ cử nhân.
Giai đoạn này đã được nhà văn Huân Phong nêu nhiều chi tiết trong tuần
báo Hòa Đồng của Hồ Hữu Tường. Thâu đem nhiều sách hay để hướng dẫn
Trần Văn Giàu. Nhiều người đã cho là Thâu đang nuôi dưỡng để thâu nạp
Giàu làm đệ tử ruột của mình sau này. Các sinh viên Việt vào thuở đó hay
tụ tập ăn uống ở một quán ăn có tên Le Coq Hardi (Con Gà Trống Dạn Dĩ).
Chủ quán là một phụ nữ Pháp đảng viên Cộng sản nên đã biết hầu hết các
sinh viên Việt Nam du học đến ăn ở quán này. Việc Tạ Thu Thâu chăm sóc
đối đãi với Giàu, coi Giàu như em út, bà chủ quán cũng đã biết. Người viết
bài có may mắn gặp lại bà chủ quán khi đi du học vào năm 1950. Khi được
cho biết là năm 1945, Trần Văn Giàu đã chỉ thị cho người xử tử Tạ Thu
Thâu ở Quảng Ngãi, bà đã đưa hai tay lên trời và than: “ Thật là chuyện
không thể tưởng tượng!”. Cái quán lịch sử này hiện vẫn còn hoạt động ở số
6 đường Jules Chalande ( Place Puits Clos), gần Đại học Luật và Văn Khoa
Toulouse nhưng nay do một chủ nhân khác quản lý.
Vào thời khoảng này, ngày 10 tháng 2 năm 1930, cuộc bạo động Yên Bái
do Nguyễn Thái Học và các đồng chí Việt Nam Quốc Dân Đảng tổ chức đã
bị thất bại và thực dân Pháp đã đàn áp trong máu lửa những người tham gia
cuộc khởi nghĩa. Tuy thất bại nhưng đây là một tiếng bom làm thức tỉnh
quần chúng Việt Nam và đã vang dội đến cả Âu Châu. Thực dân đã lên án
tử hình 13 liệt sĩ anh hùng Yên Bái.
Một phong trào yểm trợ, làm áp lực trong dư luận Pháp để xin giảm án tử
hình cho 13 liệt sĩ Yên Bái bằng bích chương, truyền đơn, khẩu hiệu đã
được sinh viên và kiều bào Việt Nam tại Pháp tổ chức rầm rộ nhưng chưa
thấy được kết quả. Để đánh mạnh vào dư luận quần chúng Pháp, Tạ Thu
Thâu đã tập hợp được một nhóm người để tổ chức một cuộc biểu tình trước
Điện Élysée là dinh Tổng Thống Pháp. Điện tín gửi mời sinh viên Việt
Nam các tỉnh tụ họp về Paris một ngày trước cuộc biểu tình đã được đáp
ứng trong đó gồm có: Trần Quốc Mại Đại diện sinh viên Marseille, Nguyễn