BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 183

phái Đệ Tam và Đệ Tứ ở miền Nam đồng ngồi chung lại trong ban biên tập.
Các bài viết đều không có ký tên và hai hệ phái phải tránh không chỉ trích
lập trường của nhau. Kỳ tái bản nầy có H.H. Tường tham gia viết nhưng
không tích cực vì bên phía Đệ Tam của Nguyễn Văn Tạo có ít người viết
giỏi Pháp văn, nên Tường tự chế không muốn để phía Đệ Tứ có vẻ lấn lướt.
Việc hai phái Đệ Tam và Đệ Tứ cùng nhau cộng tác trong một tổ chức là
chuyện hi hữu. Trên thế giới, việc này chỉ xảy ra ở Việt Nam mà thôi. Hồ
Hữu Tường đã gọi chuyện này là một “quái thai lịch sử ” và sử gia Pháp,
Daniel Hémery, giáo sư Đại học Sorbonne đã viết một luận án danh tiếng
về thời kỳ này.
Đầu năm 1935 có việc bầu cử Hội đồng Quản hạt ở Nam kỳ. Nhân dịp này,
nhóm La Lutte quyết lợi dụng cơ hội để có thể công khai tuyên truyền
chống chế độ thực dân ở Nam kỳ. Bên Đệ Tam có Nguyễn Văn Tạo,
Nguyễn Văn Nguyễn, Dương Bạch Mai thành lập liên danh. Phía Đệ Tứ có
Phan Văn Hùm, Trần Văn Thạch và Hồ Hữu Tường. Hồ Hữu Tường vì
chưa đến 25 tuổi nên liên danh kể như không hợp lệ nhưng vẫn cứ sinh
hoạt dán bích chương, in truyền đơn phân phối cho dân chúng có dịp đọc.
Báo La Lutte viết bằng Pháp văn. Phần nhiều các bài thường do Tạ Thu
Thâu, Trần Văn Thạch,Nguyễn Văn Tạo, Phan Văn Chánh viết. Nguyễn An
Ninh trong công việc di chuyển đó đây bán dầu cù là, lại đảm trách thêm
việc giải thích cho dân chúng các bài báo vì ông có biệt tài dẫn giải rất bình
dân những tiêu đề khó khăn cho sự hiểu biết thông thường.
Đứng trong hàng ngũ nhóm La Lutte, Tạ Thu Thâu phải theo đường lối
chung, không thể hoạt động theo xu hướng Đệ Tứ, nên đã giao cho H.H.
Tường trách nhiệm tùy cơ, huấn luyện các thanh niên có cảm tình với Thâu.
Năm 1936, H.H. Tường được Trịnh Văn Lầu tiếp tay trong việc truyền bá
chủ nghĩa, nhân thời cơ thuận tiện của sự thành lập Mặt Trận Bình Dân ở
Pháp. Trịnh Văn Lầu đã có sáng kiến tổ chức đánh cắp chữ in của các nhà
in và thành lập cơ quan in ấn bí mật để H.H. Tường xuất bản tạp chí
Thường Trực Cách Mạng, một tạp chí bí mật duy nhứt trong xứ được in
bằng chữ in. Cơ quan ấn loát được giao cho một anh thợ nhà in bị bịnh ho
lao nặng, phụ trách ở một chòi lá vùng Thị Nghè. Mật thám Pháp vì thấy