BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 184

tạp chí được in đẹp nên tưởng nhầm là được nhóm Đệ Tứ in ở ngoài nước.
Khi có tin Mặt Trận Bình Dân thắng thăm vẻ vang ở Pháp, truyền đơn được
in và rải khắp Sài Gòn. Phản ứng mau lẹ đó chứng tỏ rằng truyền đơn ắt
phải do nhà in trong xứ thực hiện . Mật thám tung ngay một mẻ lưới điều
tra và cơ quan in ấn vì vậy bị phát giác, chấm dứt luôn giai đoạn làm báo bí
mật của Hồ Hữu Tường !
Hưởng ứng sự thành công của Mặt Trận Bình Dân ở Pháp và cũng để chuẩn
bị tiếp đón các phái đoàn điều tra từ Pháp sắp qua Việt Nam, nhóm La
Lutte với sự dẫn đầu của Nguyễn An Ninh, rần rộ khởi xướng Phong trào
Đông Dương Đại Hội và sự thành lập các Ủy Ban Hành Động. H.H. Tường
được đề cử làm Tổng Thơ ký của Phong trào và đã có công trong việc cổ
động cho Đông Dương Đại Hội qua việc vận động ký giả các báo Việt ngữ.
Trong giai đoạn nầy, H.H. Tường có cho xuất bản một tuần báo tiếng Pháp
với sư cộng tác của một đồng chí là Đoàn Văn Trương. H.H. Tường lợi
dụng việc Nam kỳ là một thuộc địa của Pháp nên trên danh nghĩa, người
Việt sanh sống ở Nam kỳ được coi là thần dân Pháp (Sujet francais de
Cochinchine). Vì vậy nên Đoàn Văn Trương có đủ tư cách làm quản lý một
tờ báo tiếng Pháp. Tuần báo Le Militant (Chiến Sỉ)do đó được ra đời trót lọt
và đã gây được một tiền lệ: ở Nam kỳ, ra báo Pháp ngữ không cần phải có
quản lý người Pháp. Ra được bốn số, tuần báo Le Militant hết vốn nên phải
đình bản cho đến một năm sau mới tái bản được và lần nầy ra được 21 số.
Le Militant đến giai đoạn này phải dẹp vì hai nhóm Đệ Tam và Đệ Tứ đã ly
khai, không còn hợp tác nhau được nữa trong nhóm Tranh Đấu: Nhóm Đệ
Tam cho ra báo L’Avant Garde, về sau đổi tên thành Le Peuple. Tờ La Lutte
được nhóm Đệ Tứ tiếp tục nắm giữ nên không thấy có lý do phải duy trì hai
tờ báo cùng một chủ trương và đường lối.
Đến năm 1938, một hội ký giả lấy tên là A.J.A.C. ( Association des
journalistes annamites de Cochinchine) được thành lập để tranh đấu cho
báo chí tiếng Việt được hưởng quy chế tự do giống như quy chế các báo
Pháp ngữ. Hội trưởng là Nguyễn Văn Sâm, chủ nhiệm báo Đuốc Nhà Nam
và Tổng Thơ ký là Trần văn Thạch. Nhóm Đệ Tam tình nguyện đi tiên
phong, ra báo với thủ tục y như báo Pháp ngữ. Nhưng đến khi báo in được