BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 81

Như chúng ta đã thấy tất cả nền văn minh thế giới được phát xuất từ các
dòng sông danh tiếng, như nền văn minh Euphrate, nền văn minh sông Nile
ở Ai Cập, sông Amazone ở Nam Mỹ, sông Gange ở Ấn độ...Mọc lên bên
bờ sông là những đô thị sầm uất. Ngày xưa đường bộ chưa thuận tiện cho
việc lưu thông, nên việc chuyên chở, buôn bán đều lệ thuộc đường thủy.
Theo Hứa Hoành, Nông Nại Đại Phố (Cù Lao Phố) trở nên một trong bốn
thương cảng phồn thịnh nhất thời đó.
Nước ngọt và hiền của sông Đồng Nai còn được cung cấp cho Saì Gòn qua
nhà máy nước Hóa An, ngoài nhà máy nước Biên Hoà cung cấp cho địa
phương.
Tàu dầu vào đến sông Đồng Nai chuyển dầu vào Hãng Dầu gần nhà tôi.
Riêng dòng sông còn cung cấp cho tôi những kỷ niệm ấu thơ khó quên,
những mùa nước nhảy đi vớt củi bằng sào khỏi phải lên rừng do mưa từ
rừng sâu cuốn trôi củi mục xuống dưới dòng cùng với những trái cây lạ của
rừng thiêng; những buổi cắm câu dầm hứng thú thêm nhiều món ăn lạ cho
bữa ăn, và những buổi lội ngang sông qua Cù Lao Phố hái trái cây với các
bạn tuổi thơ, hoặc chèo xuồng giáp vòng cù lao để khám phá quê nội. Mỗi
tấc đất, mỗi khúc sông, là bóng dáng tuổi trẻ thấp thoáng, hiện hình cho tôi
chất liệu viết về sau.
Mỗi địa danh nhắc nhở một kỷ niệm, một vọng âm của ký ức, mang dấu vết
của một thời hạnh phúc trong một gia đình lễ giáo, ông nội thì lập chùa,
đẽo tượng Phật, ăn chay trường.
Cùng với sông Vàm Cỏ Đông, sông Vàm Cỏ Tây, sông Đồng Nai chảy vào
cảng Sài Gòn tạo nên một thương cảng (inland port) nổi tiếng vùng Đông
Nam Á. (xem bản đồ đính kèm 1 và 2)
Dòng sông còn cung cấp các loại thủy sản đủ các loài thủy tộc, cát thô và
cát nhuyễn cộng với gạch, đá, gỗ, đất sét để làm gạch ngói, lu hũ đủ loại rất
cần cho kỷ nghệ xây dựng đô thành Sàigòn Chợ Lớn. Địa hình rất thay đổi
và hùng vĩ, không bằng phẳng (monotone) như vùng đồng bằng sông Cửu
Long. Vì nằm ở cuối dãy Trường Sơn, nên Biên Hoà có sơn mạch nên địa
thế dàn trải nhiều núi đồi, gò nỏng.